Diepe indruk

Het is waarschijnlijk overdreven om te zeggen dat Cruz Smiths Gorki Park een schokgolf in het koude-oorlogsdenken veroorzaakte. In elk geval beschreef het de Sovjet-Unie als een afbrokkelend systeem terwijl de meeste westerlingen toen nog dachten aan een strak georganiseerde supermacht. De feiten gaven Cruz Smith gelijk, Gorki Park werd een wereldwijde bestseller en hoofdpersonage Arkadi Renko kon rekenen op een grote schare fans.

In Wolf eet hond is die Arkadi Renko terug. Het is na Poolster, Rood Plein en Havana Bay het vijfde boek waarin hij de hoofdrol speelt. Inmiddels is hij een burger van het nieuwe Rusland en onderzoekt hij de moord of zelfmoord van een succesvolle zakenman in Moskou. Waarom gooit iemand die het helemaal gemaakt heeft zich van de tiende verdieping? Waarom ligt er zand in zijn flat? Wat is de reden van de paranoia waar het slachtoffer de laatste tijd aan leed? Renko vindt aanvankelijk geen bevredigend antwoord op deze vragen. Hij is zo vasthoudend dat zijn superieur geïrriteerd raakt. Als de compagnon van het slachtoffer in Tsjernobyl vermoord wordt, is dat een prima gelegenheid om Renko daar naartoe te sturen, naar dat besmet gebied, ver weg van Moskou. Arkadi vindt hier de antwoorden op zijn vragen die samenkomen in een onthutsend plot.

Meer nog dan de plot, zal mij de naargeestige sfeer van de verlaten zone rond Tsjernobyl bijblijven. Martin Cruz Smith beschrijft dat op zo’n meesterlijke manier dat je het gevoel krijgt dat je er zelf geweest bent. Dat kan natuurlijk niet, want de enige mensen die er –tijdelijk- mogen zijn, zijn onderzoekers. Maar veel ‘illegalen’ keerden terug naar hun huisjes omdat ze een eenvoudig boerenleven, zelfs met besmet moestuintje, verkiezen boven het opeengepakt zijn in woonkazernes in een stad waar ze beschouwd worden als lepralijders. Bovendien is Tsjernobyl dichter bij de graven van hun geliefden. De vele waarschuwingsborden voor radioactieve straling houden ook geen stropers of plunderaars tegen.

In een verwoeste maar heroplevende natuur gaat Renko met een ware doodsverachting op zoek naar getuigen van de moord. Hij wordt door verschillende mensen geholpen en Cruz Smith heeft veel aandacht voor hun karakters. Arkadi Renko zelf is een innemende persoonlijkheid. Briljant, koppig, introvert en bij vlagen droog-humoristisch. Prachtig is zijn relatie met Zjenya, een elfjarige weesjongen die hij af en toe onder zijn hoede neemt. Zjenya zegt geen woord en kijkt de hele tijd afkeurend en afwijzend, maar blijkt Renko enorm te missen als die in Tsjernobyl zit. Dat resulteert in zwijgtelefoontjes die Renko noodgedwongen moet vol babbelen. Een ander karakter is Eva, die op de dag van de ontsnapping van de wolk radioactieve deeltjes als jong meisje trots paradeerde in Kiev en vol was van haar toekomst als ballerina. Nu verzorgt ze de overlevenden in Tsjernobyl en voelt zich in alle opzichten een lege vrouw.

Wolf eet hond is het eerste boek van Martin Cruz Smith dat ik lees, maar het maakte zoveel indruk op me dat het zeker niet het laatste is. Vijf sterren voor een boek van een man die met recht en reden 'niet alleen de beste Amerikaanse thrillerauteur, maar ook een van de beste schrijvers van dit moment' genoemd wordt.