Gematigdheid tegelijkertijd zwakte en kracht

Na dit derde deel in de serie omtrent inspecteur William Wisting van de Noorse auteur Jørn Lier Horst, De Kluizenaar, bekruipt het gevoel hoe jammer het eigenlijk is, dat de Nederlandse uitgever besloten heeft het in Nederland bij vier boeken te houden. In Noorwegen zelf is De Kluizenaar het tiende deel in een serie van elf. Gelukkig is tijdens het lezen van het in Nederland geponeerde kwartet geen sprake van gemis of onduidelijkheden qua algemene ontwikkeling van de hoofdpersonages. Misschien heeft de uitgever gekozen voor vier delen die er om welke reden dan ook uit springen. En dit deel ís wel bijzonder te noemen, want Wisting moet hierin samenwerken met niets minder dan de Amerikaanse FBI.  

Zeg je FBI, dan denk je dankzij films, tv-series en andere literatuur meteen aan macho’s en hysterie, gekonkel en autoriteitsconflicten. Maar we hebben het hier over Wisting, Mister Bedaardheid zelve. Als de FBI zich, nadat er een niet te identificeren lijk gevonden wordt op het Noorse platteland, bij de Noorse politie aandient is er wat Wisting betreft geen reden dwars te gaan liggen. Sterker nog, de zaak dreigt hem boven het hoofd te groeien. Zelden behandelde hij een zaak die zo omvangrijk en onvoorzien acuut en bedreigend is. De weinige aanwijzingen in de jacht op de schaduw van een moordenaar lopen stuk voor stuk op niets uit en de politie zit in de put- tamelijk letterlijk.  

Ondertussen doet Line, de dochter van Wisting en journaliste, onderzoek naar het  leven van een man die na zijn dood pas vier maanden later in zijn huis gevonden werd. Ze wil de eenzaamheid van deze geïsoleerde man in een van haar artikelen in beeld brengen, een niet te onderschatten maatschappelijk probleem in Noorwegen. Door omstandigheden bespreken vader en dochter tegen hun gewoonte in hun bezigheden níet. Daardoor ontgaan hen opvallende parallellen tussen beide gevallen, met alle gevolgen van dien.  

Naast eenzaamheid is ook de moeizame, zelfs problematische verhouding van de politie met de media een belangrijke issue in deze thriller. In deze zaak is het van belang dat niets wat betreft de aanwezigheid van de FBI of informatie rond de moordenaar naar buiten komt, gezien het vluchtgevaar van de gezochte, maar ook vanwege de kans op massahysterie. Dat heeft tot gevolg dat het onderzoek negatief wordt beïnvloed, uiteraard een kwalijke zaak.  

Deze sfeervolle thriller met zijn kalme, bijna droog-nuchtere toon en duidelijke maatschappelijke betrokkenheid is aan alle kanten ‘typisch’ Scandinavisch. Waar andere thrillers met een zelfde uitgangspunt en dergelijke gegevens uit zouden zijn op voor de hand liggende escalatie van situaties, blijft Wisting rustig op zijn padje. Zoals gezegd verloopt de samenwerking met de FBI niet noemenswaardig stroef. Het is verbazingwekkend en vandaag de dag misschien wat ongeloofwaardig hoe lang de media zich door de autoriteiten om de tuin laat leiden. Overigens heeft Line wel lucht van de grote zaak waar haar vader aan werkt, maar taalt niet naar een opzienbarende scoop. En dat niet eens omdat ze daar gemengde gevoelens over heeft wat betreft de loyaliteit aan haar vader.     

Enkele aspecten van De Kluizenaar voelen hiermee een beetje aan als ‘gemiste kansen’. Tegelijkertijd is alle gematigdheid ook wel de sterke kracht van Wisting, want de drempel van aannemelijkheid is daardoor laag. Wat in het boek gaande is, zou zo maar in het echt zo kunnen zijn. De maatschappij ís niet wat het lijkt en kan ons op elk moment rauw op het dak vallen. Verder betekent het feit dat Wisting geen platgetreden paden inslaat, dat de plot de lezer wat te puzzelen geeft. Niet alleen met de moeilijke namen van alle kluizenaars, waarvan het in dit boek in feite wemelt. Tot op het allerlaatst blijft onduidelijk wie precies de gezochte man is.  

Het Wisting kwartet is een buitengewoon fijne serie en daarom is het te hopen dat de uitgever nog van gedachten verandert en andere delen ook uitgeeft. Gelukkig ligt de vierde vertaling nog in het verschiet.