Knap de verbeelding voorbij gaan

Meteen al het eerste hoofdstuk van de nieuwste thriller van Harlan Coben, De verbeelding, geeft het prettige gevoel dat dit een thriller is zonder fratsen. Zonder al te ingewikkelde kunstgrepen, zoals in zoveel thrillers de laatste tijd. Sinds de hype rond Het meisje in de trein waarin de lezer door een onbetrouwbaar vertelperspectief op het verkeerde been wordt gezet, lijken thrillerauteurs haast verplicht om een dergelijke schokkende twist te construeren. Soms in dermate geforceerd dat je de verrassing bijna hóórt aankomen, zeker wanneer de twist door uitgevers zo nodig met stickers of blurbs op de omslag moet worden aangekondigd. Harlan Coben behoeft wat dat betreft geen sticker. Bij hem is het namelijk toch al zelden zeker wie je kunt vertrouwen.

Dat is ook precies waar de titel naar refereert. Kersverse weduwe Maya ziet op de nannycam hoe haar man en hun tweejarige dochtertje samen spelen in de huiskamer, een paar dagen na zijn overlijden. Voor ze kan checken of haar verbeelding haar parten speelt, wordt de opname gestolen. Kan zij zichzelf wel vertrouwen? Na haar oneervol ontslag uit het leger als gevechtshelikopterpiloot lijdt Maya aan PTTS. Ze ervaart regelmatig ingrijpende flashbacks die dan haar normale functioneren belemmeren. Als blijkt dat haar man en haar vier maanden eerder overleden zus met hetzelfde pistool zijn vermoord, besluit Maya -zelf een verdachte van de politie-  op onderzoek te gaan.

En zo wordt De verbeelding een detective waarin Maya degelijk en intensief speurwerk verricht. Daarbij krijgt ze te maken met Cory-the-Whistle, oprichter van een sensatiebeluste site waar klokkenluiders hun schandaleuze bevindingen aan de wereld kunnen onthullen. Hij is degene die Maya’s legercarrière verwoestte door het filmpje op internet te plaatsen waarin te zien is dat zij deelnam aan een oorlogsactie waarbij onschuldige burgers omkwamen. Een actie die volgens Cory niet in de doofpot gestopt moest worden, voorstander van een wereld zonder geheimen die hij beweert te zijn. Maar daarbij ziet hij gemakzuchtig iets belangrijks over het hoofd, zoals Maya haarfijn opmerkt: “[Dat] je het bestaan van geheimen rechtvaardigt. Je doet precies hetzelfde als alle overheden en bedrijven die je veroordeelt.” Want de daders van de doden die vallen als gevolg van Cory's acties laat hij vrij rondlopen, om zijn eigen organisatie te beschermen.

Dit is niet de enige morele les die Coben geeft. Al is dat woord misschien te groot, is het eerder een spiegel die hij voorhoudt. In de Verenigde Staten is het recht op wapenbezit van de Amerikaanse burger een belangrijke kwestie. Een recht waar wij Europeanen weinig van snappen, zeker gezien alle ellende die de beschikbaarheid over wapens in de privésfeer regelmatig veroorzaakt. Coben belicht hier vanuit diverse invalshoeken de discussie over het vrije wapenbezit. Hij neemt geen stelling tegen wapens in, maar komt met ‘opvoedkundige’ uiteenzettingen, die meer voor zijn Amerikaanse lezers lijken bedoeld dan voor lezers in het algemeen. Pas op, want “je wordt gewoon een beetje te macho”, met alle gevolgen van dien. Wie de schoen past trekke hem aan, die trant.

Niet heel verrassend dat juist wapens en hun geheimen in De verbeelding aanleiding blijken te zijn van alle intrige en de sleutels vormen tot de ontknoping. Tussen de raadselachtige opname van de nannycam en de uiteindelijke apotheose ligt een mijlengrote afstand die aan de meeste verbeelding voorbij gaat. En daar, aan het eind van die zo kalm en rechtlijnig afgelegde weg, verraadt Coben net zo makkelijk en zonder ophef zijn eigen (on)betrouwbaarheid. “Er zijn van die momenten die alles […] veranderen. Alsof ze ook hier met een optische illusie te maken had. Je ziet het ene, maar als je een stapje opzij doet, zie je heel wat anders.” Voor dit boek betekent het dat teruglezen de dingen hier en daar in een heel ander licht zet. Zo subtiel, zo natuurlijk- dat is knap. En bovenal fíjn.