Niet helemaal in proportie

“De zaak van de vrouw van Zagreb”, zo had een chroniqueur de tiende Bernie Gunther thriller van Philip Kerr omschreven. De vele verwikkelingen waarbij Gunther betrokken raakt, vormen de kapstok voor de kwestie rond deze vrouw, daar waar het hier sec om draait. Men schrijve 1956, de nu bijna zestigjarige Gunther blikt terug op een tijd waarin “politiewerk zoiets was als muizenvallen zetten in een kooi vol tijgers.” 1942, het jaar waarin zijn hart zich liet vangen. Notoire vrouwenversierder Gunther denkt terug aan de vrouw in zijn leven.

Wanneer Gunther als voormalig Berlijns politierechercheur een (onwillig) optreden geeft op een congres van de Internationale Misdaadcommissie, voorloper van Interpol, trekt hij de aandacht van Josef Goebbels. De minister van Propaganda wil dat Gunther de verdwenen vader van zijn minnares – een actrice met een verdoezelde niet-Arische afkomst – opspeurt. Alleen op die voorwaarde wil zij in Duitsland blijven om mee te werken aan een belangrijke film van de Babelsberg Studio’s. In Kroatië blijkt dat de man aanstichter en leider is van gruwelijkheden gepleegd onder het excuus van de oorlog, die Gunther bepaald niet koud laten, en die hij en Goebbels besluiten te verzwijgen tegenover Dalia. Ironisch genoeg stuurt Goebbels Gunther – inmiddels zijn rivaal in het winnen van de gunsten van de dame – vervolgens naar Zwitserland om Dalia terug te halen naar Duitsland. De gebeurtenissen aldaar maken van Gunther behalve een meedogenloze Teutoonse ridder ook onvermoed een landverrader, tijdens een uitzonderlijk dramatische ontknoping. Voor een keer kiest hij niet voor eigen winstbejag maar voor een hoger goed: de liefde.

Gunthers verliefdheid is ternauwernood de rode draad in de breed uiteenlopende ondernemingen. Deze tiende thriller is tamelijk onsamenhangend en niet helemaal lekker in proportie. De inleiding is lang, erg lang. Van de vrouw van Zagreb is pas sprake ná bovengenoemd congres en een moordzaak waar Gunther als getuige mee te maken krijgt – dan zitten we al op bijna een derde van het boek. In Kroatië maakt Gunther een emotionele identiteitscrisis door (“In het licht van wat ik al gezien had was ik niet eens trots dat ik een mens was, laat staan Duitser”, p. 215) die in bijna vals licht komt te staan door zijn, ietwat overtrokken, afrekening met de Amerikaanse inlichtingendienst en de Gestapo in Zwitserland. Net als het – met nog maar vijftig pagina’s te gaan – lijkt dat Gunther actief gaat deelnemen aan een grootse Duits-Zwitserse samenzwering, haakt hij af. Om vervolgens en passant een cold case op te lossen (Niet voor niets wemelt het in het boek van de referenties naar een beroemde Engelse detective die aan de lopende band zaken oplost). Een ‘subplotje’ dat overigens ingrijpende gevolgen heeft en het verrassend intieme einde aankondigt. Alles eindigt hier bij Dalia, als de reeks handelingen een verbazend persoonlijk motief blijken te hebben, bijna prozaïsch tegen de weidse achtergrond van de waanzin van de oorlog.

De sfeertekening is perfect en Kerr maakt knap gebruik van de historie. De vraag is alleen of Kerr misschien niet te veel heeft moeten zóéken naar de juiste kapstokarmen om Gunthers romance geloofwaardig aan op te hangen. Nu hangt het er wat ‘uitgerekt’ bij. Het kabbelt allemaal plezierig voort, maar erg spannend wordt het nergens. Gelukkig is Gunther behalve verliefd ook heerlijk cynisch, met rake pseudo-wijsheden en ironische observaties en uitweidingen. De inconsistentie van Kerr (lees ook het Crimezone interview met de auteur) maakt De vrouw van Zagreb als thriller niet sterk, maar met Gunther aan het woord is het wél genieten.