Ademloos uitgelezen

Recensie ‘Als de Dood zucht, houd ik mijn Adem in’
* * * * *
Lex Paleaux (2023)

Zeer onlangs kreeg ik een recensie-exemplaar van de Haarlemse auteur Lex Paleaux toegestuurd. Hij schreef eerder een trilogie met de titels ‘Winterwater’, ‘Vlo’ en ‘Het leven is een Circus’.

Zijn vierde roman speelt zich af in een psychiatrische jeugdkliniek en komt bij mij al na enkele pagina’s helemaal binnen. Acht bewoners van een jeugdkliniek komen tot leven samen met hun begeleiders. Het lijkt erop dat één van hen, Frank, de hoofdpersoon is, hoewel de roman niet vanuit een ‘ik’ stijl is geschreven. In het jonge leven van Frank speelt verlies en trauma een cruciale rol. Dat heeft hij ook gemeen met de zeven andere jonge bewoners die elk hun eigen bewogen verhaal hebben. In de achtereenvolgende hoofdstukken komt een deel van het levensverhaal van Frank en zijn medebewoners naar je toe. Het wordt afgewisseld met alledaagse passages die vlijmscherp en beeldend weergeven hoe het leven in de jeugdkliniek eraan toe gaat.

Opvallend vind ik (en daarom raakt het boek, zonder sentimenteel te worden) dat het verhaal mij als lezer steeds laat verplaatsen in de persoon van de jeugdige bewoners. Sterker: naarmate ik verder in het boek vorder kom ik niet meer los van dat perspectief. De begeleiders zijn als het ware figuranten in het decor van de levensgeschiedenissen van de jongeren en reageren min of meer volgens het boekje en de protocollen.
Soms lijken zij letterlijk door de regels heen te willen breken om zich te ontdoen van het formele keurslijf op zoek naar een menselijker benadering. Dat blijkt weerbarstig waardoor het leven van Frank en zijn medebewoners voor de begeleiders in zekere zin onbereikbaar blijft.

Dat is in het boek helemaal anders als de bewoners onder elkaar zijn en met elkaar optrekken. Daar ontstaat iets van een gedeelde ‘ondragelijke lichtheid’ in de jonge levens. Deze paradox in het verhaal in het boek van Lex Paleaux culmineert op een bijna hilarische en schrijnende manier als de bewoners op een goed moment het busje waarmee zij op weg zijn overnemen en een fantastische ‘breakout’ bij Lauwersoog wordt beschreven. Als lezer proef je dan even mee wat vrijheid, vriendschap en ongedwongenheid betekent.

Het boek is een aanrader en wat mij betreft een mustread voor iedereen werkzaam in de jeugdhulp, psychiatrie en forensische zorg. De auteur Lex Paleaux verdient een groot compliment voor de manier waarop hij het het verhaal vormgeeft, opbouwt en steeds weer lading geeft, en dat tot op de laatste bladzijde. Hij heeft er met mij een enthousiaste en toegewijde lezer bij.

Gert Jan Slump