Laat je onderdompelen in dit gevaarlijke landschap

Het is niet eenvoudig om een samenhangende recensie te schrijven over een boek zoals Moeras omdat dit boek je meesleept, op het verkeerde been zet, je opzweept tot grote hoogte maar je ook net zo hard weer op de grond doet smakken. Na het spetterende romandebuut, Een Fractie van het Geheel dat in 2008 genomineerd werd voor de Man Booker Prize, heeft Toltz heel wat jaren nodig gehad om tot een nieuw boek te komen. Dit jarenlang durende schrijfproces had enerzijds te maken met het creëren van het boek maar er waren ook privé omstandigheden die gemaakt hebben dat er veel tijd overheen ging. Als je van de stijl van Toltz houdt dan zeur je niet over die jaren maar ga je genietend op in zijn nieuweling en laat je je met plezier onderdompelen in dit gevaarlijke landschap.

En onderdompelen wordt het, en als je er eenmaal inzit kom je er niet zomaar meer uit. Al snel heeft Toltz je in zijn greep met een pittige dialoog en een prikkelende vooruitwijzing. Als je er niet op bedacht bent kun je je laten afschrikken door de uitzonderlijke woordenschat van Toltz die immens is. Toltz gebruikt in zijn relaas zulke bijzondere woorden dat je het gevoel krijgt dat hij ze ter plekke voor dit boek bedacht heeft. Als je geniet van pittige dialogen en zijn indrukwekkende woordenschat dan is het lezen van Moeras een feestje, stilistisch gezien.

Liam, een tot dan toe mislukte schrijver, uit noodzaak bij de politie geraakt, is bevriend met Aldo, een mislukte multi-ondernemer die geregeld bij de politie betrokken raakt. Op een keerpunt van Aldo's leven ziet Liam hem pas als de muze die zijn schrijverscarrière vlot zal trekken. Het is anderzijds Liam zelf die het leven van Aldo noodgedwongen telkens vlot zal moeten trekken om hem als muze te kunnen behouden.
Onder het vernis van een tornado aan zwartgallige, humoristische zinsneden, spectaculaire metaforen en waanzinnige aforismen ligt een psychologische bildungsroman die je doet huiveren. Het betreft een waterval aan woorden, zinnen en belevenissen die je het gevoel geven in een sneltrein te zitten die hier en daar, in volle vaart, een enorme omweg neemt. Toltz weet de spanning op te voeren door gebruik te maken van verschillende stilistische technieken, zoals een raamvertelling, bijzondere perspectiefwisselingen en onverwachte sprongen in de chronologie, die zorgen dat je met je hoofd bij de les blijft, maar ook het hanteert hij diverse stijlen zoals poëzie, proza, monoloog exterieur en wat je zou kunnen noemen dialoog interieur. Als je denkt dat hiermee alles gezegd is dan kan nog worden toegevoegd dat Toltz in het boek ook een Whatdunnit en een Whodunnit weet te verwerken. Uiteindelijk zit er ook nog venijn in de staart van dit boek; Een apotheose die, als je houdt van de stijl van Toltz en dus houdt van zijn personages, raakt tot diep in het hart.

Pas als alles weer tot rust is gekomen kun je stil blijven liggen zodat je uit dit moeras getrokken kunt worden en weer door kunt gaan met je leven, maar dan wel als ander mens. Moeras is een stilistisch en schrijf-technisch hoogstandje, maar tevens een psychologisch rakende roman.