Spitsvondig, schurend en zwartgallig

Na zijn debuut in 2014, Morgen komt Liesbeth, dat omschreven wordt als een onheilspellend en luguber sprookje, publiceerde Olivier Willemsen in 2018 opnieuw een kleine roman, Roza. Dit mysterieuze boek is gebaseerd op het waargebeurde, onopgeloste incident in de Djatlov-pas waarbij jonge studenten op miraculeuze wijze overleden. Willemsen ontving een beurs (de debutantenbeurs van het Nederlands Letterenfonds) voor zijn debuut. Vanaf 2019 verbleef hij vijf jaar in de schrijversresidentie in het Witsenhuis in Amsterdam waar zijn laatste novelle, Terug op de achterbank tot stand kwam. In dit laatste verhaal gooit de auteur het over een geheel andere boeg. Geen lugubere insteek, geen onopgeloste mysteries, maar humor en de psyche voeren de boventoon.

De ik-persoon in Terug op de achterbank, is een volwassen man die na een verbroken relatie in een depressie raakte. We ontmoetten hem als hij, op advies van een goede vriendin, opnieuw met zijn ouders op vakantie gaat. Op de achterbank naar Frankrijk, net als vroeger. Op hilarische, maar ook droefgeestige wijze wordt uit de doeken gedaan hoe deze vakantie verloopt en wat dit doet voor zijn gemoedstoestand en zijn fatalistische visie op zijn leven en gestrande relatie.

De schrijfstijl en de opbouw lijken eenvoudig. De lezer hoeft zich niet door ingewikkelde lange zinnen met lastige woorden heen te worstelen. Toch blijkt elke zin welgeplaatst, zit er veel humor in het verhaal en wordt de tekst gelardeerd met spitsvondige metaforen en woordspelingen. Het verhaal is pakkend. De personages komen helder in beeld door scherpe observaties en rake beschrijvingen. Ondanks dat enkele karaktertrekken uitvergroot lijken te worden door de hoofdpersoon, blijven de personages geloofwaardig en krijgen we een goed beeld van dit van buitenaf ideaal lijkende maar stiekem toch licht disfunctionerende, symbiotische gezin. Willemsen heeft weinig woorden nodig om zijn verhaal te vertellen en de diepgang van de personages en de plot is tussen de regels te lezen. Telkens weet de auteur de zwaardere thema’s met een kwinkslag te relativeren. Met momenten is de toon zo licht dat de psychische dilemma’s net niet aan de oppervlakte lijken te komen.

Terug op de achterbank is een spitsvondige novelle, die hier en daar schuurt, maar net zo vaak een lach oproept. De mooie en scherpe zinnen, de humor, de rake woordspelingen, de rake beschrijvingen van de personages en de rustige opbouw maken dat dit goed verteerbare literatuur is, geknipt voor lezen in de zomerperiode. Voor veel lezers zal de vakantie-rit naar Frankrijk in de auto een feest der herkenning zijn.

Met dank aan uitgeverij De Harmonie en Hebban voor het leesclub exemplaar.