Oorlog als moeder van het moderne denken
Wie de fabricage van de Nieuwe Mens in al haar stadia wil leren kennen, moet zijn voelhoorns in elk geval uitstrekken tot in de zeventiende eeuw, ja zelfs tot in de woelige tijden van de Reformatie en de laatmiddeleeuwse mystiek, die daarop preludeert. (Sloterdijk, P - Je moet je leven veranderen)
Aldus Peter Sloterdijk In Je moet je leven veranderen. We moeten dus de 17e eeuw bestuderen, om de hedendaagse mens te kunnen begrijpen. De titel van het nieuwe boek van A.C. Grayling, De tijd van het genie – De zeventiende eeuw en de geboorte van het nieuwe denken, maakt duidelijk dat Grayling dezelfde mening is toegedaan als Sloterdijk. Grayling is hoogleraar filosofie en rector aan het New College of the Humanities. In zo’n 400 pagina’s weet hij een ongelofelijke hoeveelheid feiten over de lezer uit te storten, van een gedetailleerde beschrijving van de Dertigjarige Oorlog tot feiten over occultisme, alchemie, magie en esoterie in het algemeen. In een misschien iets te lang tweede deel van het boek beschrijft hij minutieus de reeks conflicten tussen Europese heersers, die we nu kennen als de Dertigjarige Oorlog. Grayling bevestigt C.V. Wedgwoods stelling dat dit vooralsnog het laatste grootschalige godsdienstconflict in Europa was. Hij illustreert wat de gevolgen zijn van de nederlaag van Frederick V, keurvorst van de Palts, bij de slag op de Witte Berg in 1620. Het occulte streven wat aan Frederick verbonden was, kwam hierdoor onder druk te staan. De katholieke kerk ging zich vol overgave wijden aan de onderdrukking van de interesse in occulte zaken en bewegingen als de Rozenkruisers. Naast de wisselwerking tussen godsdienstoorlogen en wetenschap, laat Grayling zien dat wetenschap en occultisme niet altijd water en vuur waren. Hun gemeenschappelijk belang waarin alchemisten en natuurwetenschappers elkaar vonden, was het terugdringen van de macht van de Katholieke kerk.
Het wordt algemeen aangenomen dat de zeventiende eeuw in Europa de loop van de menselijke geschiedenis veranderde. Het perspectief van de mens op het heelal en op zichzelf veranderde in korte tijd drastisch. Graylings stelling is, dat 'de oorlogen en tumultueuze toestanden destijds een voedingsbodem vormden voor veranderingen omdat juist gezagsdragers in theorie en praktijk faalden te midden van de chaos die ze zelf hadden gecreëerd'. Of dat een juiste conclusie is, valt te betwijfelen, maar Grayling is voldoende van wetenschappelijke scepsis doordrongen om dat zelf te erkennen. 'Maar eerlijk is eerlijk… die visie wordt niet door iedereen gedeeld,' zegt hij hier zelf over. Hoewel het moeite kost om door de lange beschrijvingen van de gevechten te worstelen, is het boek de moeite van het lezen waard. Een ideeëngeschiedenis, die met name overtuigt in de hoofdstukken over het ontstaan van wetenschappelijke genootschappen, de rol van een correspondentennetwerk en de koeriersdienst van de Taxis familie, de zeventiende-eeuwse voorloper van de telecommunicatienetwerken. De beschrijving van deze belangrijke periode in de westerse geschiedenis laat zien dat Grayling op zijn best is als chroniqueur van de zeventiende eeuw. De toekomst zal leren, hoe we zijn interpretatie van deze interessante periode moeten beoordelen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Gijs Reudink
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
