Over onze drie naturen
Nederland is geen christelijke natie meer. De belangrijkste conclusie uit het onderzoek God in Nederland is duidelijk. In tien jaar is het aandeel atheïsten gegroeid van 14% naar bijna een kwart. Wie denkt of hoopt, dat de afname in gelovigen resulteert in groei van spiritualiteit, heeft het mis. Slechts 31% van de ondervraagden in het onderzoek noemt zich spiritueel, 9% minder dan tien jaar geleden.
Nog maar een kwart van de mensen denkt, dat de moraal wordt bedreigd als niemand meer in God gelooft. Carel van Schaik en Kaj Michel, auteurs van Het oerboek van de mens zijn het met de overige 75% eens.
'Niet de goden gaven ons een moraal, wij gaven moraal aan de goden… Al bij jagers-verzamelaars was moreel gedrag essentieel om te kunnen overleven. Voor zulk gedrag hadden ze geen bovennatuurlijke autoriteit nodig: dat regelde de groep gewoon onderling' (p267).
In Het oerboek van de mens bepleiten ze een nieuwe benadering van het lezen van de Bijbel. Volgens Van Schaik en Michel bevat de Bijbel een schat aan informatie over de culturele ontwikkelingen die aan de wieg hebben gestaan van onze huidige maatschappij. Centraal thema is de zogenaamde mismatch tussen de mensen en de wereld. We moeten leren leven in een wereld waarvoor we niet gemaakt zijn. Na de landbouwrevolutie ontstaan allerlei problemen, van besmettelijke ziekten tot onderling wantrouwen. Jared Diamond noemt de uitvinding van de landbouw dan ook de grootste fout van de mensheid. Michel en Van Schaik bouwen voort op Diamonds analyse en leggen in ruim 400 pagina’s een groot aantal Bijbelverhalen onder de antropologische loep.
Dat levert meteen een interessante vraag op: voor wie is dit boek eigenlijk geschreven? Enige elementaire bijbelkennis is vereist, toch biedt Het oerboek van de mens een interessante nieuwe visie op de Bijbel, die zowel gelovigen als atheïsten zou moeten aanspreken en wel om twee redenen. Ten eerste biedt het boek een model van het wezen van de mens, wat rekening houdt met zowel de biologische als ook de culturele dimensie van onze persoonlijkheid. Dit onderscheid in drie naturen, die zich in ieder van ons bevinden, lijkt in eerste instantie een vage abstractie, maar biedt een handvat om de culturele evolutieprocessen te begrijpen, die plaatsvonden in de eeuwen waarin de Bijbelverhalen zijn gesitueerd. Van Schaik en Michel passen het model van samenspel en de wederzijdse verbindingen tussen onze aangeboren gevoelens, reacties en voorliefdes (de eerste natuur), de culturele habitus (onze tweede natuur) en ons verstand (de derde natuur) toe op verhalen uit het oude en het nieuwe testament. Het levert een weelde aan inzichten op over wat het betekent om mens te zijn.
Daarnaast is het gelukt om met een respectvolle manier te balanceren tussen de gevoeligheden van zowel gelovigen als ongelovigen en biedt het boek een (voor zover mogelijk) theologisch neutrale blik op een tot nog toe onzichtbaar gebleven Bijbel. De auteurs hebben dan ook gelijk als ze stellen dat de Bijbel het waard is om zorgvuldig gelezen te worden, door iedereen met belangstelling voor de evolutie van de menselijke cultuur. En dat geldt ook voor de inwoners van een niet-christelijke natie.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Gijs Reudink
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
