Geloof niet alles wat je hoort
Alles wat in dit boek staat is waar is een verzameling van 49 korte stukjes die allemaal iets te maken hebben met de kunst van het discussiëren. Waarom kan de een zijn mening goed overbrengen en schitterende argumenten aandragen, en heeft de ander het moeilijk om zijn standpunt te verdedigen? We proberen allemaal wel eens om anderen van ons gelijk te overtuigen. Maar wat zijn de valkuilen en welke trucjes worden gebruikt om indruk te maken? Waarom klinken bepaalde argumenten zo goed, terwijl ze bij nader inzien kant noch wal raken?
Denkfouten en drogredenen; blijkbaar hield zelfs Aristoteles er zich al mee bezig. We leven ondertussen echter in de 21e eeuw, dus vonden de auteurs van dit boek de tijd rijp om hun lezers op een aantal analyses en nieuwe inzichten te trakteren. Maarten Boudry (1984) is wetenschapsfilosoof en verbonden aan de Universiteit van Gent. Hij schreef opiniestukken voor verschillende Nederlandse en Vlaamse kranten, zoals NRC Handelsblad, De Standaard, De Morgen en Filosofie Magazine. Hij staat bekend om zijn scepticisme en kritische houding tegenover pseudowetenschap. In 2019 verscheen van zijn hand het succesvolle Waarom de wereld niet naar de knoppen gaat.
Voor Alles wat in dit boek staat is waar werkte Boudry samen met Jeroen Hopster (1987), een Nederlandse filosoof en schrijver. Hopster promoveerde op een proefschrift over evolutie en ethiek en doet momenteel onderzoek naar klimaatonzekerheid. Hij is redacteur van Wijsgerig Perspectief, voormalig redacteur van Filosofie Magazine en auteur van De andere afslag.
De auteurs konden voor hun boek grotendeels putten uit eigen werk. Een deel van de opiniestukken met elk gemiddeld drie à vier bladzijden tekst verscheen eerder al in de rubriek ‘Denkfouten’ van Filosofie Magazine. Een aantal werd herwerkt, anderen zijn nieuw. Boudry en Hopster vergelijken het houden van een goede discussie met het voeren van oorlog; iedereen wil met de beste wapens ten strijde trekken. Logica, psychologie en retoriek komen alle aan bod. Hoe kom je te weten wat steek houdt en wat holle woorden zijn?
‘De meerderheid heeft niet per se gelijk. De aarde is rond, ook al zou iedereen denken dat die plat is.’
Is dit boek vernieuwend? Niet echt, al drukt het je af en toe wel met de neus op de feiten. Een portie kritisch nadenken heeft nog nooit iemand kwaad gedaan. Een paar vragen die we ons kunnen stellen: Is iets waar wanneer veel mensen het geloven? Wanneer kun je van toeval spreken? Waarom is iemand geloofwaardig? Waarom krijgen bepaalde ideeën buitenproportioneel veel aandacht? Hoaxes, gemanipuleerde foto’s en getrukeerde video’s – waarom trappen we in de val? De meerderheid van de opiniestukjes is heel aardig om te lezen, maar ze zijn nergens echt verrassend.
Wat een beetje stoort, is de overdaad aan Latijnse, Engelse (en zelfs een paar Franse en Duitse termen), terwijl die niet altijd nodig zijn. Tegelijkertijd worden heel wat hedendaagse filosofen genoemd; namen die vaker niet dan wel een belletje doen rinkelen. Je kunt je afvragen of dat zinvol is bij een boek dat verondersteld wordt het grote publiek aan het denken te zetten.
Iedereen zal zo zijn favoriete stukken hebben in dit boek. Lekker smeuïg wordt het bijvoorbeeld als het gaat om complotdenken, politici die al dan niet een eigen agenda hebben of Donald Trump die alles wat niet in zijn kraam past afdoet als fake news. Het zal niet verrassen dat ook de klimaatontkenners meermaals aan bod komen; ze illustreren perfect hoe je met een beetje goede wil alle autoriteiten binnen een bepaald vakgebied kunt negeren.
‘Eenmaal in de ban van een grote gedachte ontstaat al snel een vorm van tunnelvisie, waarbij alleen selectief aandacht is voor wat die gedachte bevestigt, niet voor wat ermee in tegenspraak is.’
Alles wat in dit boek staat is waar is nauwelijks vernieuwend te noemen. Wel is elk initiatief dat aanzet tot kritisch denken meer dan welkom. Lees dus toch maar dit boek!
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Greet Braem
Gesponsord
Als Jolenes helikopter crasht in Irak, moet ze terugkeren naar het huwelijk en gezin dat ze onder hoogspanning achterliet. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.
Beth leidt een gelukkig leven met haar man Frank op hun schapenboerderij, maar dan komt haar jeugdliefde Gabriel terug, met wie ze als zeventienjarige een intense zomer beleefde. Bekijk alle Boekenweektips.
Fayes vader bedreigt niet alleen haar, maar ook haar dierbaren en levenswerk, het bedrijf Revenge. Ze roept haar vriendinnen om zich heen om de ultieme wraak te plannen. Bekijk alle Boekenweektips.
In concentratiekamp Westerbork doet jonge moeder Catharina alles wat nodig is om haarzelf en haar zoon te laten overleven. Ze gaat als showgirl dansen in het beroemde kampcabaret. Bekijk alle Boekenweektips.
Isabel woont alleen in het huis van haar overleden moeder, waar alles rustig voortkabbelt tot plotseling haar broer Louis met zijn nieuwe vriendin Eva voor de deur staat. Bekijk alle Boekenweektips.
Een onweerstaanbare schelmenroman over Algot Olsson en een bonte verzameling mensen. Algot stort zich op de mooie en hopelijk lucratieve kunst van het distilleren van brandewijn. Bekijk alle Boekenweektips
Een jonge cartograaf vertrekt naar Amsterdam en tekent voor zijn grote liefde in zijn wereldkaart, vlak naast de evenaar, een 'nog onontdekt' eiland dat haar naam draagt. Bekijk alle Boekenweektips.
Op een koude winteravond belandt de zeventigjarige Leah met haar auto in het water. Hoewel de kade al snel vol mensen staat, doet niemand iets. Tot grote frustratie van studente Mirjam. Bekijk alle Boekenweektips.
De meningsverschillen over hoe het tuincomplex bestuurd moet worden, kunnen elk moment weer oplaaien, maar de grootste dreiging komt van de kant van de gemeente. Bekijk alle Boekenweektips.
Philip Dröge duikt in de curieuze geschiedenis van Nederlandstalig New York en New Jersey en doet dat op de fiets. Een boek dat reisgids, geschiedenisboek en road novel ineen is. Bekijk alle Boekenweektips.
Taalwetenschapper Khalid Mourigh gaat de straat op en de scholen langs om straattaal, het gebruik van Engels en de meertaligheid van het Nederlands te onderzoeken. Bekijk alle Boekenweektips.
Aan het begin van de Eindtijd valt de vrijdenkende engel Astoreth naar de aarde. Hij raakt verzeild in apocalyptische avonturen die hem van Amsterdam naar het Zweedse platteland voeren. Bekijk alle Boekenweektips.
Een meisje en een vis denken beiden dat de ander gevangenzit en dus maken ze een wak, maar ze beseffen dat het beter is als ze blijven waar ze zijn. Bekijk alle Boekenweektips.
Terwijl de ambitieuze Pierre groeit in zijn rol op de redactie van een tijdschrift, kelderen de abonneecijfers. Hoe lang moeten tradities en gewoontes in stand worden gehouden? Bekijk alle Boekenweektips.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog raken de levens van Luna en haar vader, de Joodse Rifka, de Indiase Chandar en Thiemen met elkaar verweven op een manier die zij niet voorzien. Bekijk alle Boekenweektips.
Eliza had zes broers, maar alleen Krekel is nog over. Een bangerik, een huilebalk, een blok aan haar been, eigenlijk. Alles gaat mis, maar Eliza en Krekel blijven zoeken naar hun verdwenen broers. Bekijk alle Boekenweektips.
Als de literaire bundel van zware crimineel Derek L. op het punt staat te verschijnen, mag hij tijdens zijn weekendverlof van de gevangenis aanwezig zijn op zijn eigen boekpresentatie. Bekijk alle Boekenweektips.
In dit hartstochtelijke pamflet toont docent Karim Amghar aan hoe mbo'ers nog steeds te maken hebben met onderwaardering, terwijl ze onmisbaar zijn voor de samenleving. Bekijk alle Boekenweektips.
Wanneer Hitler aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog Oostenrijk binnenvalt, moeten vijf hechte vrienden kleur bekennen. Kun je een ander ooit ten diepste kennen? Bekijk alle Boekenweektips.
Iemand breekt in bij Simon en beweert dat ze beiden vastzitten op een alternatieve belevingsvakantie. Het is het begin van een aangrijpende speurtocht. Bekijk alle Boekenweektips.
Stine Jensen verkent hoe mediastormen kunnen ontstaan en hoe je filosofie kunt inzetten om ze te duiden. Bekijk alle Boekenweektips.
Een kleurrijke groep outcasts raakt betrokken bij het mysterie van Salomé Abergel, de beroemde kunstenares die op het hoogtepunt van haar carrière plotseling verdwijnt. Bekijk alle Boekweektips.
Als Hitler aan de macht komt, vluchten Eva en Itzhak naar het conservatieve Zeeland. Daar haalt het gevaar hen in en Eva zal moeten kiezen. Bekijk alle Boekenweektips.
In de persoonlijke verhalen van Rusland-correspondent Iris de Graaf lees je hoe het is om als jonge vrouw verslag te doen vanuit Moskou, in het land van haar grootmoeder. Bekijk alle Boekenweektips.
Het is ronduit indrukwekkend wat we weten van onze moedertaal, wat we ermee kunnen, en hoe we dingen haarfijn aanvoelen. Bekijk alle Boekenweektips.
Sinds 2015 zit Astrid Holleeder ondergedoken, wat enorme impact heeft op haar leven en dat van haar familie. Ze vertelt over de dagelijkse routines, constante waakzaamheid en haar angst. Bekijk alle Boekenweektips.
