IJzersterk verhaal waarin humor en ernst hand in hand gaan

Een nieuw boek van Fredrik Backman (1981), dat is altijd een feestje. Met zijn debuut ‘Een man die Ove heet’ wist de Zweed vele lezersharten te veroveren. Net als de opvolger ‘Britt-Marie was hier’ zou het boek succesvol verfilmd worden. Met de trilogie over het ijshockeystadje Björnstad (het afsluitende deel is nog niet verschenen) ging hij een heel andere toer op en boekte opnieuw succes. Ook het korte verhaal schuwt de auteur niet, van de drie die hij er schreef werden er twee in het Nederlands vertaald.

In ‘Angstige mensen’ doet Backman opnieuw wat er van hem verwacht wordt. Heb je aanvankelijk het idee een grappig verhaal te lezen, waarin een paar niet al te snuggere figuren de hoofdrol spelen, moet je al snel je mening bijstellen. Vrijblijvend zijn Backmans boeken immers nooit. Altijd geeft hij zijn lezers een boodschap mee, een wijze les, en toch komt hij nooit belerend over, zo verdomd goed is hij in wat hij doet. De auteur, die kampt met depressies en angstaanvallen, benadrukt in het boek steeds weer hoe we elke dag opnieuw de strijd moeten aangaan. Hoeveel uitdagingen en valkuilen er overal en op elk moment op de loer liggen. Hij spreekt de lezer regelmatig direct aan. En dat werkt.

Na een mislukte bankoverval vlucht de dader een appartement binnen, waar net een bezichtiging aan de gang is. En dus wordt het een gijzelingsdrama. Wanneer na een tijd de overvaller iedereen vrijlaat en de politie de flat binnenstormt, blijkt die leeg te zijn. Waar is de dader gebleven? Agenten Jim en Jack, vader en zoon, zullen alle gijzelaars ondervragen. Helaas is er aan hun verhalen geen touw vast te knopen en wordt steeds onduidelijker hoe alles precies in zijn werk is gegaan.

Backman voert een aantal schitterende personages op. Zo is er het oudere echtpaar, het zwangere lesbische koppel, het oude vrouwtje, de schatrijke bankmanager, de makelaar en een jongeman met een konijnenkop. Allemaal lijken ze min of meer gestoord tijdens de ondervraging. Tussen die interviews door krijgt de lezer echter het echte verhaal te lezen. We leren zowel de dader als de gijzelaars beter kennen en al gauw blijkt dat niets is wat het lijkt. Onder de oppervlakte zitten vaak veel geheimen en opgekropte gevoelens verscholen. Beetje bij beetje bekruipt je het gevoel dat Backman geen simpel verhaaltje geschreven heeft, maar weer een keer enkele grote thema’s heeft durven aansnijden.

De auteur speelt met taal en heeft een manier van schrijven om u tegen te zeggen. De humor in dit boek is vlijmscherp, de uitspraken vaak cynisch. Het is een raadsel hoe hij iedereen, de lezer incluis, steeds op het verkeerde been weet te zetten. Veel herkenning in dit boek, voor elke lezer, dat kan bijna niet anders. Wie twijfelt er al niet een keer aan de zin van het leven, aan zijn partner, aan de keuzes die hij gemaakt heeft?

‘Angstige mensen’ is een ijzersterk verhaal over menselijke relaties, vol humor en toch heel ernstig. Een boek om met plezier te lezen.

[Deze recensie is gebaseerd op ‘Folk med ångest’, de oorspronkelijke versie van het boek.]