Struikelstenen als herinnering
1941, de oorlog is in volle gang wanneer een doodgewone woning in het Noorse Trondheim in beslag genomen wordt door de Duitsers. De Rinnanbende, zo genoemd naar leider Henry Oliver Rinnan, neemt er zijn intrek. Het huis zal al snel de bijnaam ‘Bendeklooster’ krijgen. In de kelder van het huis werden honderden gevangenen gemarteld en vermoord. Wanneer de oorlog een vijftal jaren is afgelopen, wordt het beruchte huis opnieuw bewoond. Het jonge Joodse stel Gerson en Ellen moet, samen met zijn kinderen, proberen de gruwelen van het verleden te laten verstommen, een quasi onmogelijke opdracht, zo zal blijken.
Blijf hun namen noemen is gebaseerd op feiten en het vertelstandpunt is zeer bijzonder. Auteur Simon Stranger, de ik-persoon in dit verhaal, richt zich tot de overgrootvader van zijn vrouw, Hirsch Komissar. Het is met zijn arrestatie dat het boek begint en het is zijn huis dat door de Rinnanbende ingenomen wordt. Stranger neemt ons mee doorheen tachtig jaar geschiedenis en laat ons kennismaken met vier Joodse generaties. Strangers schoonmoeder is een van de kinderen die na de oorlog in het huis opgroeit.
Het verhaal wordt niet chronologisch verteld. Het is ook niet zo dat elk hoofdstuk zich op een bepaalde familie concentreert. Nee, het boek is - zeer origineel - opgebouwd aan de hand van de letters van het alfabet. Zo kan de S bijvoorbeeld simpelweg staan voor stilte, spuug en schoppen, woorden waar verder niet op ingegaan wordt, maar een S-woord kan net zozeer het opstapje naar een heel verhaal zijn. Het is niet altijd meteen duidelijk of je je nog in de oorlog, in de woelige jaren erna of zelfs in het nu van de verteller bevindt. Dat zou op zich niet zo’n probleem zijn, moesten de relaties tussen de verschillende personages duidelijker zijn. Hoewel ze niet heel talrijk zijn, blijft het behoorlijk werken om de draad van het verhaal niet kwijt te raken.
De meeste aandacht is er voor het opgroeien van de figuur Rinnan, hij is dan ook het personage dat het meest tot leven komt. De andere zijn minder goed uitgewerkt en blijven heel de tijd ietwat onderbelicht. En dat is jammer, een grotere focus op de verschillende Joodse families had het boek goed gedaan. Wel is het geschreven in een bijzonder leesbare stijl, vlot en ongecompliceerd.
De Noor Simon Stranger (1976) genoot niet alleen een schrijfopleiding, hij studeerde ook filosofie. Debuteren deed hij in 2003, nadien zouden heel wat romans en kinderboeken volgen. Met zijn Leksikon om lys og mørke, zoals Blijf hun namen noemen in het Noors heet, lijkt hij ook buiten het thuisland door te breken. Voor de Nederlandse vertaling zorgde Neeltje Wiersma.
De titel Blijf hun namen noemen is een verwijzing naar de struikelstenen (Stolpersteine) van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Hij kreeg het idee om straatstenen in messing te gieten, daar de namen van Joden in te graveren die tijdens de Tweede Wereldoorlog door de nazi’s werden vermoord, en ze in het trottoir te plaatsen voor de huizen waar de gezinnen woonden. Voorlopig zijn er ongeveer zevenenzestigduizend stenen in verschillende Europese steden gelegd.
Een boek over de gruwelen tijdens een van de wereldoorlogen doet het altijd goed, vooral als het gekleurd wordt door onschuldige families, liefst ook kinderen. De uitwerking van een idee bepaalt of een boek in het geheugen van de lezer blijft hangen. Blijf hun namen noemen kent een bijzondere insteek en opbouw, maar leeft niet genoeg om de tand des tijds te doorstaan. Evengoed is het boek het lezen meer dan waard.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Greet Braem
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
