Wat als je vader minister van Oorlog is?

De afstand die ons scheidt is een samenwerking tussen uitgeverij De Geus en Oxfam. Het boek behoort tot een reeks waarin Oxfam schrijvers uit niet-westerse landen een stem geeft. De organisatie wil daarmee de originaliteit en de kracht laten zien van andere ideeën en culturen. Auteur van het boek is de Peruaan Renato Cisneros (1976). Hij is journalist, schrijver en dichter en werkt voor radio en televisie. De afstand die ons scheidt is zijn derde roman, verscheen in 2015 en werd in 2018 door Jos den Bekker van een Nederlandse vertaling voorzien.

Cisneros (jawel, de auteur) is achttien wanneer zijn vader overlijdt. Hij beseft dat hij de man nooit goed gekend heeft en wil daarom diens verleden reconstrueren. Hij doet dat door in oude archieven te duiken en te praten met familieleden en vrienden van zijn vader. Het boek is een fictieve autobiografie, zo wordt de lezer verteld, het is geen historische of documentaire roman. Wat daarentegen maar al te echt is, is de historische en politieke achtergrond, het boek neemt je mee naar het Peru en in mindere mate het Argentinië van de tweede helft van de twintigste eeuw. Voor de doorsnee lezer doen namen zoals Fernando Belaúnde, Francisco Morales Bermúdez en Juan Velasco Alvarado misschien niet meteen een belletje rinkelen, maar deze Peruaanse presidenten zijn enkele van de markante figuren die in het verhaal opduiken. De dictatuur, het militaire machtsvertoon en meerdere staatsgrepenen, je kunt er niet omheen.

"De dood van een kind doet de vader verstijven, maar de dood van een vader doet het kind ontwaken. Toen mijn vader stierf, ontwaakte ik, voelde ik me groot, volwassen. Tegen wil en dank."

Het duurt best lang voor Cisneros enige historische en politieke informatie meegeeft. Aanvankelijk wordt er gefocust op vader Cisneros als mens. Hoe hij twee verschillende gezinnen moest onderhouden, hoe hij het daarnaast niet zo nauw nam met de echtelijke trouw, maar ook zijn grote jeugdliefde niet kon vergeten. De auteur haalt herinneringen op aan zijn vader, maar beseft dat die niet altijd betrouwbaar zijn. Hij wil El Gaucho, zoals de man genoemd wordt, en zichzelf beter begrijpen en gaat daarom op onderzoek uit. Hij legt de militaire loopbaan van zijn vader, die onder andere minister van Binnenlandse Zaken en minister van Oorlog was, onder de loep. Wat hij ontdekt, is niet zo fraai...

"Daar wachten we elke avond op de komst van mijn vader, de geüniformeerde meneer die op tv verschijnt en elke ochtend, na zijn afscheidskus en zodra hij het huis verlaat, verandert in een volksbeul."

Waar het boek aanvankelijk sprankelt en zeer vlot leest, is het doorspitten van de carrière van vader Cisneros, controversieel en gewelddadig politicus, moeilijker te verteren. Veel namen, veel informatie en details over de dictatuur, het militarisme, de politieke onvrede, terroristische groeperingen, guerillabewegingen en staatsgrepen. Hoewel het boek hier enigszins zijn vaart verliest, spreekt dit beeld van Peru tot de verbeelding, net zoals het terrorisme en de militaire onderdrukking in Argentinië dat doen.   

De laatste hoofdstukken zijn dan weer sterk, Cisneros focust op de positieve herinneringen aan zijn vader. Hoe ze samen lachten en speelden, hoe hij zich nog niet bewust was van de politieke invloed van El Gaucho. Zo eindigt dit boek toch nog op een positieve noot.