Ontwaken in een comateus Wit-Rusland
Sasja Filipenko (1984) is een auteur, journalist en scenarioschrijver uit Wit-Rusland. Hij presenteerde ooit een satirisch programma en heeft vijf romans op zijn naam staan. Hij is dissident, wat wil zeggen dat hij zich verzet tegen de overheersende opvattingen of beleidslijnen op politiek, religieus of sociaal vlak. Als uitgesproken tegenstander van Loekasjenko, sinds 1994 president van Wit-Rusland, woont de man momenteel met zijn gezin in Zwitserland.
De ex-zoon, in een vertaling van Jan Lodewijk Eshuis, dateert al uit 2014 en is het debuut van Filipenko. Opvallend is dat de auteur in het Russisch, niet het Wit-Russisch, schreef. Over het gebruik van beide talen door de Wit-Russen zijn in het boek trouwens een aantal weetjes te rapen. De roman won de Russische literatuurprijs Roesskaja Premija, iets wat anno 2022 nog nauwelijks denkbaar is. Met de protestacties en politieke demonstraties van 2020 en 2021 in het hoofd, blijken stukken van het boek profetisch te zijn geweest. Eindelijk is de Wit-Russische bevolking in opstand gekomen tegen het autoritaire regime van hun president.
‘Als iemand leeft, als iemand blijft doorademen en zijn werk doet, is het alleen maar omdat iemand er baat bij heeft of omdat hij geen belemmering vormt…’
In deze debuutroman is de hoofdrol weggelegd voor muziekstudent Frantsisk, die als zestienjarige in een langdurige coma belandt. Zijn dokters geven hem al snel op, volgens hen zal de jongen nooit meer ontwaken. Toch blijft zijn oma Elvira koppig het tegendeel beweren en weigert ze hem op te geven. De meeste vrienden laten niets meer van zich horen, zijn moeder is hertrouwd en lijkt vergeten te zijn dat ze een zoon heeft. Wanneer Frantsisk na tien jaar wakker wordt, is zijn grootmoeder net overleden en moet de jongeman proberen de draad van zijn leven weer op te pikken. Al snel stelt hij vast dat niet alleen hijzelf tien jaar in coma heeft gelegen, maar dat hetzelfde ook over zijn vaderland gezegd kan worden. Dezelfde dictatoriale president is nog steeds aan de macht en de bevolking lijkt wel in slaap gewiegd, niemand die een kritisch woord durft te uiten.
‘“Het gras is groener geworden, de melkopbrengst is weer hoger, het presidentiële ijshockeyteam heeft weer gewonnen […].” Dat is zo’n beetje het nieuws! Maar dat er eigenlijk geen economie bestaat, dat alle tegenstanders van de president op mysterieuze wijze verdwijnen, dat we geïsoleerd zijn van de hele wereld en alleen maar vriendjes worden met dictatoriale regimes, daar hoor je niks over.’
Achter in het boek is in een toelichting van de (Duitse) vertaler informatie te vinden over een aantal historische en politieke kwesties in Wit-Rusland. Samen met het voorwoord en de begeleidende flaptekst doet die vermoeden dat de roman één grote aanklacht tegen het Wit-Russische regime is. Niets is minder waar en dat kan voor de lezer een teleurstelling zijn; verwachtingen moeten behoorlijk bijgesteld worden, zo blijkt al snel. Afgezien van een sporadische verwijzing naar de politieke en economische situatie in het land, is De ex-zoon lange tijd vooral het verhaal van de jonge Frantsisk. De tijd vóór zijn coma, het schetsen van zijn jeugd en de relaties die hij in die periode opbouwde, nemen veel bladzijden in beslag. Pas halverwege wordt er mondjesmaat duidelijke taal gesproken en begint datgene wat de auteur echt wil vertellen door te dringen: Het gaat helemaal niet zo goed met Wit-Rusland en de eerste tekenen van burgerprotest worden zichtbaar. Verkiezingen hebben slechts een symbolische betekenis, ruimte voor verrassingen is er niet.
De ex-zoon is zeer onderhoudend geschreven. Het boek is fictie, vermengd met een stuk non-fictie. De lezer kan er het levensverhaal van muzikant Frantsisk in zien, maar er net zo goed voor kiezen vooral de proteststem van auteur Filipenko te horen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Greet Braem
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
