Levenswijsheid verpakt in een sterk en speels verhaal

De flat aan het einde van de wereld, ofwel Blokkin á heimsenda zoals het boek oorspronkelijk heet, werd de voorbije jaren genomineerd voor verschillende IJslandse prijzen en sleepte er ook enkele in de wacht. De Nederlandse vertaling was in handen van Willemien Werkman, een naam die we de laatste tijd vaker tegenkomen. Het boek, geschikt voor lezers vanaf tien jaar, is ontsproten aan het brein van een nieuw IJslands schrijversduo. Arndís Þórarinsdóttir (1982) studeerde ‘literature and writing’. Een tijdlang was ze voorzitter van de IJslandse sectie van de IBBY (International Board on Books for Young People). Hulda Sigrún Bjarnadóttir studeerde psychologie en bibliotheekwetenschappen en woont net als haar collega in Reykjavik.

De ongeveer tienjarige Björk is blij verrast wanneer ze samen met haar broer, ouders en hond voor het eerst op bezoek zal gaan bij haar oma. Die woont op een eiland ergens ver weg in het noorden en wordt daarom Oma Eiland genoemd. Zodra ze van de boot stapt, valt Björk van de ene verbazing in de andere. Iedereen woonde in eenzelfde gebouw dat de Flat genoemd wordt, niemand heeft een eigen keuken, huisdieren zijn een onbekend fenomeen en wifi is hoogst uitzonderlijk. Het korte bezoekje dat Björk verwacht had, wordt plots een maandenlang verblijf, want de laatste boot van het jaar blijkt vertrokken te zijn…

‘Ach Björk, je weet wat ik bedoel. Ik vind mezelf hier. Al die stress in de stad, al dat gedoe, de sociale media, al dat geregel met het werk en het huishouden en de opvoeding van de kinderen. Hier is alles veel eenvoudiger.’

Björk is een hoofdpersonage waar je meteen sympathie voor voelt. Plots komt ze terecht in een wereld waar alles er anders aan toegaat dan ze gewend is. Zo moet ze bijvoorbeeld door te fietsen en te schommelen elke dag helpen elektriciteit op te wekken. Ze is min of meer verplicht uit haar bubbel te treden en relaties op te bouwen met andere mensen. Zo heeft ze voor het eerst een beste vriend én een oma. Oké, die oma is niet helemaal zoals ze gedacht had, maar toch precies goed, zo zal later blijken. Broer Ingó is veel socialer, is meteen met het hele eiland bevriend, maar trekt toch steeds met zijn telefoon naar een hoge, afgelegen klif om online te kunnen zijn. Vader Atli heeft het moeilijk, hij verliet in zijn jonge jaren het eiland en trok naar het vasteland, een plek waar zoveel meer mogelijkheden waren. Daarnaast passeert een hele stoet aan boeiende figuren de revue; ondanks de beperkingen op het eiland vormen ze een bont gezelschap.

‘Typisch iets voor mensen van het vasteland, dat ze de wetten van de natuur willen veranderen!’

De flat aan het einde van de wereld is een heerlijk boek! Een heleboel levenswijsheid en maatschappijkritiek, verstopt in een sterk verhaal. Echt jonge kinderen zullen er wellicht minder uithalen dan bijvoorbeeld volwassenen, maar dat is helemaal niet erg. De auteurs hebben niet alleen een goede plot uitgewerkt, met hun vlotte en boeiende schrijfstijl tillen ze het verhaal naar een hoger niveau. De personages die ze uit hun hoge hoed getoverd hebben, zijn kleurrijk en spreken tot de verbeelding. Stuk voor stuk hebben de eilandbewoners een specifieke taak, niemand kan zijn verantwoordelijkheid ontlopen. Doordat Björk een dief en vandaal probeert te ontmaskeren, is het boek een tijdlang ook spannend.

“Een klassieker in wording” zegt het IJslands dagblad Fréttablaðið. Zo’n vaart zal het waarschijnlijk niet lopen, maar een voltreffer is dit boek zeker wel. Op een speelse manier gaan kinderen begrijpen dat niet alles vanzelfsprekend is, dat we duurzaam moeten leven en dat eigenbelang niet mag primeren.