De verwachte humor ontbreekt

Antti Tuomainen (1971) is een Finse auteur en journalist. Hij was actief als tekstschrijver in de reclamewereld toen hij in 2006 debuteerde als thrillerauteur. Nederland en Vlaanderen leerden hem kennen dankzij De Genezer, zijn derde boek dat in 2011 verkozen werd tot beste Finse misdaadroman. De haasfactor, in het Nederlands vertaald door Annemarie Raas, is de negende titel op zijn palmares. De romans van Tuomainen zouden vaak humoristisch zijn en belanden nogal eens op de shortlist van de Britse CrimeFest Last Laugh Award.

Henri Koskinen is wiskundige en werkt bij een verzekeringsmaatschappij. Helaas kan hij het niet vinden met zijn nieuwe baas en diens opvattingen over hoe een team moet functioneren. Hij verliest zijn baan en verneemt tot overmaat van ramp dat zijn broer is overleden. Hij erft een avonturenpark (volgens hem iets helemaal anders dan een pretpark) en wordt daar meteen geconfronteerd met een zorgwekkende financiële situatie. Zijn broer blijkt contacten te hebben gehad met een criminele bende, die net op dat moment hun geleende geld komt opeisen, desnoods met geweld. Henri moet niet alleen vechten voor zijn leven, hij heeft ook een park te leiden! Gelukkig is daar Laura, die gevoelens bij hem losmaakt waarvan hij het bestaan niet wist.

De haasfactor kent een tiental personages, maar Henri is het onbetwistbare middelpunt. De veertiger uit Helsinki is een rationeel en logisch denkend iemand, alles wat hij doet is weloverwogen. Kansberekening is zijn leven; voor hij een beslissing neemt, analyseert hij alle risico’s en gevolgen. Aan impulsiviteit doet hij niet, roekeloosheid leidt immers tot chaos. Hij is dan ook helemaal het noorden kwijt wanneer hij Laura leert kennen en blij wordt van alles wat zij zegt of doet, zonder dat daar een praktische aanleiding voor is. De andere personages in het boek zijn minder uitgewerkt, maar dat stoort geenszins. Zowel de nieuwe collega’s van Henri als de schurken doen wat ze moeten doen: hoewel de lezer ze niet goed leert kennen, geven ze Henri’s nieuwe leven kleur en zorgen ze voor andere inzichten bij hem.

Met een zo duidelijk hoofdpersonage is het niet verwonderlijk dat Henri’s verhaal in de ik-vorm weergegeven wordt. Er is veel aandacht voor zijn interne conflicten, bijvoorbeeld wanneer hij ontdekt dat het best oké is om af en toe de teugels te vieren. Hij beschrijft heel duidelijk de situaties waarin hij terechtkomt, zo ontdekt hij dat het aansturen van personeel niet altijd van een leien dakje gaat. Het taalgebruik is eenvoudig en helder, en de dialogen zorgen voor vaart in het verhaal. De actie die veelvuldig aanwezig is, zorgt ervoor dat De haasfactor als een spannende misdaadroman ervaren wordt.

De uitgeverij noemt het boek ongelooflijk grappig, dat schept natuurlijk verwachtingen. Helaas komt de lezer wat dat betreft bedrogen uit. Afgezien van een sporadische, licht komische opmerking valt er weinig te lachen. Zelfs de kat Schopenhauer, die trekjes van ‘de echte’ vertoont, krijgt de lezer niet zover. De situatie waarin Henri verzeild raakt, is natuurlijk absurd, maar dat gegeven wordt te weinig in de verf gezet. Het neemt niet weg dat Tuomainen een goed en prettig leesbaar verhaal geschreven heeft, met genoeg andere kwaliteiten. Naar het einde toe verliest het echter aan kracht, inhoudelijk had er meer ingezeten.

De haasfactor is niet het grappige boek dat de lezer verwacht. Toch is het een geslaagde roman, met een sterk hoofdpersonage. Ratio versus emotie, dat is waar het grotendeels om draait. Een nieuwe Paasilinna is Tuomainen niet, maar hij levert wel goed werk af.