Iets minder toegankelijk derde deel

In Monddood, het derde deel in de 'Rivierdelta'-serie, neemt Arttu Tuominen (1981) de lezer andermaal mee naar het Finse Pori. De 97-jarige Albert, bewoner van het plaatselijke verzorgingshuis, ontsnapt ternauwernood aan een poging tot ontvoering. In het ziekenhuis waar hij wordt opgenomen is hij opnieuw het doelwit van een nietsontziende en roekeloze moordenaar. Rechercheur Jari Paloviita is degene die nogal onzacht met de man in aanraking komt en de achtervolging inzet. Samen met zijn collega’s Toivonen en Oksman maakt hij zich op voor een spannende jacht op de dader. Het onderzoek leidt hen naar het verleden van de man, naar gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog.

Het boek start met een pakkende proloog. Meteen is duidelijk dat hier iemand aan het werk is die zijn vak verstaat. Hoe zal dit stukje later zijn rol in het geheel gaan opeisen? Vervolgens worden twee verhaallijnen uitgewerkt, die afwisselend de aandacht vragen. In 2019 volgen we het Finse politieteam dat de aanval op Albert onderzoekt, en alternerend zijn er de hoofdstukken die zich in het oorlogsjaar 1941 afspelen en waarbij we meekijken over de schouder van de jonge Albert.

Naarmate Monddood vordert en de lezer meer te weten komt over Albert en zijn compagnons in 1941, wordt de toon harder. Wat eerst op groot gejuich werd onthaald – een militaire training in Duitsland – verandert al snel in bittere ernst. Plots gaat het om leven en dood en vliegen de kogels in het rond. Bladzijdenlang worden gevechten beschreven. Zeer beeldend en realistisch, maar tegelijkertijd ligt net daar het gevaar voor afhaken op de loer. Tuominen tapt resoluut uit een ander vaatje en dat is duidelijk merkbaar aan de schrijfstijl, verdwenen is het vlot leesbare misdaadverhaal. De informatie over de toenmalige relatie tussen Finland, Duitsland en de Sovjet-Unie is vrij summier en dat is best jammer, gezien de grote rol die de oorlog speelt in het boek.

'Wie was hij om te beslissen over de reputatie van andere mensen, om in de modderbodem van het verleden rond te woelen en daaruit dingen omhoog te halen die volgens veel mensen beter vergeten konden worden?'

Monddood, dat net als de vorige twee delen in de 'Rivierdelta'-serie door Annemarie Raas naar het Nederlands vertaald werd, is prima als losstaande thriller te lezen. Al blijft het leuker om stap voor stap de personages beter te leren kennen. In Bloedbroeders werden de sterktes en zwaktes van Paloviita blootgelegd, en in Levensgevaar was de kijker op Oksman gericht. Wie verwachtte dat in het derde deel alle aandacht naar Toivonen zou gaan, heeft het mis. De auteur heeft ervoor gekozen de focus op de 97-jarige Albert te leggen, waardoor we het speurdersteam slechts beperkt beter leren kennen. Oksman is nog altijd einzelgänger, homo en gezegend met een fotografisch geheugen, terwijl het thuis bij Paloviita allemaal niet meer zo wil vlotten na twintig jaar huwelijk. Toivonen krijgt hopelijk nog de kans om te schitteren, want dat verdient ze.

Het is knap hoe Tuominen erin geslaagd is opnieuw een heel ander verhaal af te leveren. Na ethische kwesties en diversiteit in de eerdere boeken, wordt nu volop voor het Finse oorlogsverleden gekozen. Het thema zorgt ervoor dat Monddood iets minder toegankelijk is dan zijn voorgangers, maar niemand zal ontkennen dat de plot ook dit keer staat als een huis.