Mysterie rond de Djatlovgroep

Olivier Willemsen (1980) is Nederlander en debuteerde in 2014 met Morgen komt Liesbeth. In 2015 ontving hij van het Nederlands Letterenfonds de talentbeurs voor zijn tweede roman. Die verscheen begin 2018, kreeg de titel Roza en is gebaseerd op het waargebeurde, nooit opgeloste incident op de Djatlovpas in het Oeralgebergte. In 1959 verdwenen daar negen studenten van de universiteit van Sverdlovsk (tegenwoordig de Staats-Technische Universiteit in Jekaterinenburg). Ze waren allen ervaren bergbeklimmers en op weg naar de berg Otorten, tien kilometer van de plaats waar later hun lijken gevonden zouden worden. De studenten bleken onder mysterieuze omstandigheden gestorven te zijn, een afdoende verklaring werd nooit gevonden. De bergpas zou later vernoemd worden naar Djatlov, de leider van de groep.

Hoofdpersonage van het boek is Roza. Ze brengt haar laatste levensjaren door in een tehuis en blikt terug op haar ontmoeting, meer dan vijftig jaar geleden, met de Djatlovgroep.

Roza woont in het Russische mijnstadje Serov, waar de rivier Kakva een grote rol speelt in het leven van de bewoners. Het meisje brengt veel tijd door met haar moeder en broertje Oleg, haar vader is omwille van zijn werk zelden thuis. Ze droomt ervan om olympisch kunstschaatster te worden en de oceaan een keer te zien. Op een zekere dag bezoeken de ‘Djatlovstudenten’ de klas van Roza en vertellen ze over hun plannen om de Otorten te gaan beklimmen. Roza denkt terug aan een gesprek dat ze vanuit haar geheime speelruimte thuis heeft afgeluisterd. Een onheilspellend gesprek tussen haar vader en een onbekende man over de bergtocht die de studenten zouden ondernemen. Een tocht de Cholattsjachl op, letterlijk vertaald ‘de berg der lijken’…

Wanneer de studenten met de trein richting het noorden vertrokken zijn, maakt Roza haar vriendje Boris deelgenoot van wat ze gehoord heeft. Het duurt niet lang of er staan mannen in uniform bij hen voor de deur. Iedereen die op de hoogte is van het geheime gesprek wordt zonder genade afgemaakt, maar de twee vriendjes slagen erin te vluchten.

"Ik kon het tempo van mijn benen nauwelijks bijhouden; ze waren op hol geslagen, ze leken niet meer van mij."

Dit deel van het verhaal neemt de meeste plaats in het boek in. Roza zelf is aan het woord en doet haar verhaal in de ik-vorm. In de drie kortere hoofdstukken die volgen, maken we kennis met een aantal nieuwe personages, die van groot belang voor het verhaal zullen blijken te zijn. Zij nemen elk op hun beurt de leiding bij het verder vertellen van het verhaal. Het einde is verrassend, om niet te zeggen verbluffend en choquerend.

Hoewel Roza vanzelfsprekend geen antwoorden kan geven en het aan de lezer is om uit te maken in welke richting hij de oplossing van het mysterie zoekt, is het boek spannend. Het is bijna een misdaadroman, ware het niet dat er geen pasklare verklaringen voor de sterfgevallen gegeven worden. Het boek is bijzonder aangenaam om te lezen, Willemsen hanteert een goed verteerbare schrijfstijl, nergens treedt verveling op.

In Roza vertelt Willemsen niet alleen over Roza’s leven. Het boek laat er de lezer bij stilstaan dat er ontelbare onopgeloste mysteries bestaan. Hoeveel theorieën er ook besproken en onderzocht zijn, hoeveel theorieën er misschien nog geopperd zullen worden, onopgeloste raadsels zijn per definitie onbevredigend en smeken om opheldering. In hoeverre geven de Russen opening van zaken? Hoe betrouwbaar zijn de verhalen die vanuit Rusland de westerse wereld bereiken? Het zijn maar enkele van de vragen die men zich stellen kan.

Roza is een originele, goed geschreven roman die een breed publiek zal aanspreken.