Een boek dat je bij de keel grijpt en niet meer loslaat

Het is 1942, het nationaalsocialisme viert hoogtij en Duitsland is ervan overtuigd de oorlog te gaan winnen. We maken kennis met de Poolse Elsi. Zij is Joodse, leeft in een getto en ziet een hoogst onzekere toekomst tegemoet. Een vriend overtuigt haar ervan in het verzet te gaan. Terwijl rondom haar de levensomstandigheden steeds slechter worden, verschijnt nazidokter Wilhelm op het toneel. Hij is verantwoordelijk voor abortussen en sterilisaties in het getto. Wanneer hij naar Auschwitz overgeplaatst wordt, krijgt hij het steeds moeilijker met de gruwelen rondom hem, waar hij zelf aan meewerkt. Hij kan nog maar moeilijk leven met zijn gewetensbezwaren en zal een radicale beslissing moeten nemen. Het derde hoofdpersonage in dit boek is de Roemeense Matilda. Zij wordt bij haar ouders weggehaald om in Duitsland ‘gegermaniseerd’ te worden. Maar is zij Arisch en meegaand genoeg?

Op een bepaald moment zullen deze drie mensen elkaar ontmoeten. Allemaal willen ze vechten voor een nieuw en beter bestaan. Maar zullen ze het redden? De oorlog heeft diepe sporen nagelaten.

Gemma Liviero is Australische en begon haar schrijverscarrière met gothic fantasy voor YA. Het idee om romans te gaan schrijven die zich tijdens de Tweede Wereldoorlog afspelen, ontstond tijdens een studie, toen ze veteranen interviewde. Het zou echter nog jaren duren voor ze genoeg vertrouwen had om haar eigen personages te creëren. Aan elk boek gaan maanden research vooraf en het redigeren van elk boek duurt langer dan het schrijven ervan, zegt ze zelf. Scherven van hoop is Livieros eerste roman die in het Nederlands vertaald werd. Carola van der Kruk-de Boer en Annet Niewold-de Boer gingen met Broken Angels aan de slag.

Liviero neemt de tijd om haar karakters rustig en overzichtelijk te introduceren. Haar drie hoofdpersonages zijn goed uitgewerkt. De graatmagere Elsi, de imponerende Wilhelm en de onverwoestbare krullenkop Matilda, je ziet ze zo voor je. Kinderen spelen een grote rol in het verhaal en naarmate je ze beter leert kennen, wil je ze alleen nog maar vastnemen en beschermen tegen alle kwaad in de wereld. Menig lezer zal naar het einde van het boek een paar tranen moeten wegvegen. Verhalen die zich tegen de achtergrond van een van de wereldoorlogen afspelen, putten vaak uit dezelfde elementen. Toch is Liviero erin geslaagd om een paar minder bekende aspecten te belichten, bijvoorbeeld de Lebensbornklinieken, waar jonge kinderen met de juiste Arische looks ‘heropgevoed’ werden en jonge vrouwen zoveel mogelijk Duitse kinderen op de wereld moesten zetten. 

Het grootste deel van het boek is gewijd aan de jaren 1942 en 1943. Afwisselend nemen de drie hoofdpersonages het woord, telkens in de ik-vorm. Daarna springen we naar 1948, het jaar waarin het verhaal een onverwachte wending neemt. Tenslotte blikken we in 1996 terug op de gebeurtenissen sinds de oorlog. Scherven van hoop is bijzonder vlot leesbaar, het lijkt alsof het de auteur geen enkele moeite gekost heeft haar verhaal op papier te zetten. Beschrijvende stukken wisselen af met dialogen en alles sluit naadloos op elkaar aan.

Romans waarin oorlogsgruwelen beschreven worden, zijn niet altijd aangrijpend en hartverscheurend, Scherven van hoop is dat wel. Het is een boek dat je bij de keel grijpt en niet meer loslaat. Gemma Liviero is een topper.