Van grondzeeën naar wuivend graan…

Op een zonovergoten 1e Paasdag besloot ik om per fiets weer eens een kijkje te gaan nemen op de West-Friese Omringdijk, zo’n kleine 3 km vanaf mijn woonhuis. Staande op de dijk, met het oude land achter mij en het nieuwe, laag gelegen land voor mij, de bodem van de Zuiderzee, kon ik mij moeilijk voorstellen dat deze enorme lege poldervlakte eens zee is geweest. Wat zag ik? Een uitgestrekte, omgeploegde kleivlakte, waar over een paar maanden het graan zal staan te wuiven en verderop talloze , enorme windmolens, die deze streek van energie voorzien.
Het boek “Eens ging de zee hier tekeer” van Eva Vriend vertelt de geschiedenis van de Zuiderzee en dat boek heb ik zojuist uitgelezen. De geschiedenis die zich ook zo dicht bij mijn huis heeft afgespeeld!
De cover ziet er mooi uit, een prachtige zwart-wit foto van het IJsselmeer. De titel zegt het al: eens ging de zee hier te keer en dat voorspelt niet veel goeds….vandaar dat deze zee werd afgesloten door in 1932 de Afsluitdijk aan te leggen die Noord-Holland met Friesland verbond en waarna ook het eiland Wieringen werd ingepolderd. In het boek vinden we prachtige foto’s.
Het Zuiderzeeproject omvatte de inpoldering van het eiland Wieringen, de aanleg van de Noordoostpolder, waardoor het eiland Schokland werd opgeslokt door de polder en de Flevopolders als laatste inpoldering. In 1976 werd er een dijkverbinding gemaakt tussen Enkhuizen en Lelystad.
Wat dit allemaal voor consequenties heeft gehad vertelt Eva Vriend in dit boek. De hoofdpersonen uit dit boek zien we verschijnen in de stambomen, die voorin het boek staan. Deze stambomen zijn wel nodig, anders raak je het spoor bijster…ook prettig zijn de twee overzichtskaartjes van voor de afsluiting en na de afsluiting. Eva Vriend heeft deze families diepgaand geïnterviewd, zodat we een goede indruk krijgen van het leven van hun voorouders en van henzelf. Ook gaat ze in op de verschillende wetten die nodig waren om de bevolking te ondersteunen, bijvoorbeeld de Zuiderzee steunwet, waarbij de getroffen gezinnen een bepaald bedrag kregen ter compensatie van hun loon.
Het boek bestaat uit 3 delen: Oude zee, Nieuw leven en Zonder meer.
Ieder deel wordt weer onderverdeeld in een aantal hoofdstukjes.
In het deel Oude zee lezen we hoe het leven van de vissers en hun gezinnen, en de visserij er voor de afsluiting van de Zuiderzee ( de Afsluitdijk) aan toeging. Na de overstroming van 1918 waarbij grote delen van de Zuiderzeedorpen onder water liepen, werd besloten om die Zuiderzee in te dammen: De Zuiderzeewet werd ingevoerd.
In het deel Nieuw leven wordt beschreven hoe de Zuiderzeedorpen zich moesten hervatten, nieuwe wegen moesten inslaan. Velen raakten werkloos, omdat de visserij niets meer opbracht door de inpoldering. Sommigen trokken naar de Zaanstreek om in de fabrieken te werken, anderen naar de mijnen in Limburg. Ook wordt beschreven hoe de overheid niet bepaald meewerkte en meehielp om de Zuiderzeebevolking weer een duwtje in de rug te geven.
Het laatste deel Zonder meer beschrijft de moderne tijd, de grote Urker kotters, de gemeenschap in Volendam, de alcohol- en drugsverslaving van de jeugd. Ook hoe sommige families, genoemd in de stamboom, andere wegen dan de visserij, zijn ingeslagen.
Dit boek is een must voor iedereen die belangstelling heeft voor de geschiedenis van de Zuiderzee. De stijl van het boek is vrij zakelijk, je moet wennen aan al die namen en bijnamen. Dus: weer kijken in de stambomen.
Ik heb dit boek met veel belangstelling gelezen, heb er veel van geleerd. Het is echter geen boek om in een middag uit te lezen, daarvoor staat er te veel informatie in….je moet er de tijd voor nemen. Maar Eva Vriend heeft haar huiswerk goed gedaan, achterin het boek zie je de bronnen die zij heeft geraadpleegd en dat zijn er heel veel.
En de ballade van de Zuiderzee maar weer eens beluisterd, nostalgie, erg leuk!