Als debuutroman geslaagd
Stormachtig zijn de reacties in de pers aangaande de debuutroman Muidhond van Inge Schilperoord (1975). ‘Ze is stilistisch, en schrijft empatisch, maar ook beheerst. Het verhaal is mooi en wreed tegelijk.’ ‘Indringende, beklemmende, buitengewoon goed geschreven roman.’ ‘Een briljante, noodzakelijke roman.’
Zo ver zou ik niet willen gaan. Schilperoord, forensisch psycholoog, zet haar beroep vakkundig in bij de beschrijving van de worsteling (met zijn seksuele voorkeur) van hoofdpersoon Jonathan, een laat twintiger. Hij is bij gebrek aan bewijs in hoger beroep vrijgesproken voor een zedenmisdrijf en de opgelegde gevangenisstraf en de terbeschikkingstelling zijn vooralsnog nietig verklaard. Maar het Openbaar Ministerie kan nog om heropening van de zaak vragen als er nieuw bewijsmateriaal zou worden gevonden. Een van de zwaarden van Damocles die Jonathan boven zijn hoofd heeft hangen.
Het gekozen decor is effectief, een metafoor: een woonwijk die afgebroken is in een stadje aan zee. (Met een meertje en duinpannen waarin zich van alles zou kunnen afspelen.) Er staan nog maar twee huizen. In de ene woont Jonathan met zijn bejaarde moeder, in de ander een jong meisje met haar grotendeels uithuizige moeder, werkzaam in een café, aan beiden zijden van de bar, naar het lijkt. De bardame kijkt nauwelijks om naar haar dochter, hetgeen bij Jonathan zorggevoelens oproept. Binnenin hem woeden tevens angsten en stormachtige geiligheid. Hij probeert ze met zijn (ietwat beperkte) ratio, met behulp van een werkboek van de psycholoog en een strak tijdschema te onderdrukken.
Ook de hoogbouw in de wijk is verdwenen. In een van de flats woonde een ander jong meisje, ene Betsy, waar Jonathan naar alle waarschijnlijkheid iets mee heeft uitgespookt, maar dat niet zonder gerede twijfel kon worden bewezen. Letterlijk en figuurlijk is zij van het toneel verdwenen, af en toe, en dat is goed gedaan, laat Schilperoord een flardje met betrekking tot Betsy in het hoofd van Jonathan toe. Deze roman speelt zich eigenlijk geheel tussen zijn oren af. Het zal dan ook een behoorlijke kluif worden voor de scenarioschrijver en de regisseur om een rolprent op het witte doek te krijgen die recht doet aan het gegeven. (Naast een aantal vertalingen zijn de filmrechten namelijk verkocht.)
Een sterk gegeven namelijk: een man die in het diepst van zijn ziel goed wil doen, die eigenlijk beslist niet aan zijn aberratie wil toegeven, die koste wat kost zijn woede onder controle wil houden, maar, alsof het buiten hem omgaat, de greep op zijn daden verliest, of eerder lijkt te verliezen.
Schilperoord hanteert vooral in de eerste honderdvijftig pagina’s een stacattostijl. Je smacht af en toe naar een wat langere zin. Maar goed, laten we er vanuit gaan dat het hier het idioom van Jonathan betreft. De detaillering is ook wel te begrijpen, al maakt het de tekst zo nu en dan wel erg beschrijvend. Hoed u voor al te veel opsommingen.
‘Hij zette water op, schilde drie aardappels, kookte ze en sneed ze in gelijke blokjes, opende een blikje maïs, schudde de vierkante korrels in een bakje en zoette ze met suiker. Tot slot sneed hij kaas af en nam wat van Milks brokjes mee.[ Milk is Joathans hond] Van boven pakte hij zijn rugzak en stapelde alle bakjes met aas erin op. Als laatste verzamelde hij de hengels, emmer, dobbers en toen was hij klaar om te gaan.’
Jonathan heeft de handelingen nodig om in het gareel te blijven, ontleent er een zekere (schijn)rust aan. Schilperoord laat het stekelige randje aan die rust goed voelen. De innerlijke strijd is goed verwoord, maar de spanningsboog is toch wat flauwtjes. Dat komt toch mede door de wat hakkelende stijl. (De titel is al om over te struikelen. Een muidhond is overigens een andere benaming voor een zeelt, een karpersoort.)
Jonathan heeft een aquarium, maar zijn vissen zijn kort na zijn arrestatie met de buik naar boven komen drijven. Zijn moeder is op leeftijd en is verslaafd aan tv-kijken en lust ook wel een flink glas wijn. Hij vangt in een meertje een zeelt, ook wel doktersvis genaamd, die waarschijnlijk door een aalscholver of een reiger is verwond. In zijn aquarium zal hij hem helen, net zoals hij hoopt dat de vis hem zal genezen. Een mooie parallel.
De beschrijvingen van de gevoelens die Jonathan heeft voor het meisje zijn ergens wel ontroerend. Ze zijn ook niet uitsluitend duister, in tegendeel zelfs. Hier is Schilperoord bij tijd en wijlen inderdaad mooi en wreed tegelijk. Jonathan heeft zogezegd het beste met het meisje voor, maar ‘de barbaar’ in hem, die dwangstem, wil dat hij via haar geneest. Wil de onschuld gebruiken om zijn schuld als het ware weg te wassen. Het meisje richt een dierenclub op waar Milk de hond, Tinca Tinca de zeelt en zij lid van zijn, Jonathan wil ze ook we toelaten, want ze gelooft de (weinige) mensen om haar heen niet. Ze vindt hem lief en aardig – hij kookt ook regelmatig wat voor haar – en helemaal niet gevaarlijk en eng.
Jonathan houdt zich steeds maar voor dat hij door haar getest wordt. Hij wil die testen doorstaan, maar heeft tegelijk heel erg behoefte aan de nabijheid van het meisje, probeert haar ook bewust letterlijk op afstand te houden, ook op zijn kamer als ze keer op keer naar de toestand van de vis komt kijken. De ambivalentie is door Schilperoord sterk beschreven. Jonathan wil ditmaal goed doen en slaat (tegen het einde net iets te vaak) de hand aan zichzelf. Maar die zelfbevrediging kan hem niet verlossen, bezwaard hem eerder nog meer. De roman speelt tijdens een hittegolf, langzaam werkt Schilperoord naar een kookpunt toe. De plot is grandioos gevonden – een beschuldigende vinger is makkelijk uitgestoken, of je er nu iets mee te maken hebt of niet, je blijft een dader – en het einde is ook goed uitgewerkt, mooi open gelaten terwijl de afloop voor eenieder toch duidelijk is. Als debuutroman is Muidhond geslaagd. Zouden we hier niet een heel klein beetje met een hype te maken kunnen hebben?
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Guus Bauer
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
