Historische fictie van de bovenste plank

De Chileense dichter, Nobelprijswinnaar en diplomaat Pablo Neruda (1904-1973), heeft zijn vaderland omschreven als 'een langgerekt bloemblad van zee en wijn en sneeuw'. In deze metafoor heeft Isabel Allende (1942) de inspiratie gevonden voor de titel van haar nieuwe roman: Bloemblad van zee. Rikkie Degenaar zet een fraaie vertaling neer.

De Spaanse Burgeroorlog nadert zijn eind. Víctor Dalmau is een jonge arts die samen met vriendin Roser Bruguera, een getalenteerde pianiste, vanuit Barcelona vlucht naar Frankrijk. Het geluk is aan hun zijde wanneer ze aan boord mogen gaan van de Winnipeg, een gecharterde boot vol met Spaanse vluchtelingen. De Chileense consul Neruda helpt Víctor en Roser – man en vrouw intussen – aan een nieuw thuisland: Chili. Ginds wacht het echtpaar een nieuwe toekomst en carrière; ze voelen zich werkelijk Chilenen. Tot een staatsgreep roet in het eten gooit, waarbij het gezin alweer moet wegvluchten. Dit keer heet de bestemming Venezuela. Op zijn negenenzestigste mag Víctor met Roser eindelijk toch terugkeren naar Chili.

'Op diezelfde 3 september 1939, de schitterende dag dat de ontheemde Spanjaarden in Chili aankwamen, barstte in Europa de Tweede Wereldoorlog los.'

De meest gelezen Latijns-Amerikaanse schrijver ter wereld neemt haar lezers mee op een intrigerende reis, terug in de tijd. Het zeer leerrijke boek bestrijkt de periode 1936-1994, waarin een woelig stuk Spaanse en Chileense – en in mindere mate Venezolaanse – geschiedenis op een heldere wijze wordt weergegeven. Als een meesterverteller zet ze dit alles neer in haar specifieke, aantrekkelijke schrijfstijl en beeldende taal. Het eindresultaat is een geromantiseerde, historische vertelling met een opvallend politiek getinte inslag, waarin het Franco-regime van na de Spaanse burgeroorlog prominent in beeld verschijnt. Dat is eveneens het geval met de regering van Salvador Allende in Chili en de dictatuur van Augusto Pinochet.

Probleemloos nestelt Isabel Allende zich in het leven van haar twee protagonisten. Hierbij kruipt ze vol begeestering onder de huid van zowel Roser als Víctor. Migratie, vluchtelingen, ballingschap, concentratiekampen, dictatoriale regeringen, liefde en bedrog; het zijn de elementaire thema’s uit de roman. Het is evenwel enigszins betreurenswaardig dat het laatste deel behoorlijk gehaast op je afkomt. Tenslotte schudt ze nog een ultieme – maar wel voorspelbare - plotwending uit de mouwen.

'Die man droeg zo veel raadselen in zich dat de ontrafeling daarvan een langdurige zaak zou worden: wat betekende ballingschap, militaire opstand, massagraf, concentratiekamp, wat was dat van die gecrepeerde muildieren of oorlogsbrood.'

Pablo Neruda doet er echt alles aan om een vrachtschip te financieren en uit te rusten. Tevens is hij verantwoordelijk voor de definitieve selectie van zo’n tweeduizend passagiers; vluchtelingen van de Spaanse Burgeroorlog. De Winnipeg heet ‘het schip van de hoop’. In het dankwoord beklemtoont Allende dat de historische gebeurtenissen gebaseerd zijn op de pure realiteit. Sommige personages hebben eveneens echt bestaan. Andere, fictieve figuren zijn gebaseerd op mensen die ze heeft gekend. Een typisch kenmerk voor haar oeuvre, dat zeker ook geldt voor dit boek, is het diepgaande onderzoek dat aan het schrijven voorafgaat. Petje af.

Met Bloemblad van zee, een historische fictieroman van de bovenste plank, toont Isabel Allende aan dat ze nog steeds jong en vinnig van geest is.