‘Dankzij’ en ‘wat als’; dit zijn de codewoorden

"Is de Tweede Wereldoorlog ergens goed voor geweest? Voordat jij hier antwoord op geeft, geef ik jou alvast mijn antwoord: ja, de oorlog is ergens goed voor geweest. Anders kon ik mezelf deze vraag niet stellen. Was ik nooit geboren. Ik stond erbij stil dat dankzij die gebeurtenis er een reeks andere gebeurtenissen plaatsvond die anders nooit had kunnen plaatsvinden. Dat Hitler in 1939 Polen binnenviel juich ik bijna toe."

In Dankzij de oorlog ontspint er zich een opmerkelijk ‘wat als’ experiment. Een onderzoek dat speelt met de gedachten van de lezer… Wat als opa elders was ondergedoken? Was Tomer dan later wel geboren? Wat als Adolf Hitler wel was aanvaard op de kunstacademie en aldus kunstenaar was geworden? Zou in dit geval de Tweede Wereldoorlog nooit zijn uitgebroken?  Of toch wel, maar dan ergens anders, met andere gevolgen?

De vijfentwintigjarige Tomer vraagt zich af of de Tweede Wereldoorlog ergens goed voor is geweest. Hij is joods en is ervan overtuigd dat hij dankzij de oorlog bestaat. Via zijn moeder wil hij meer vernemen over haar Joodse familiegeschiedenis. Ze kan haar zoon niet helpen; ze verlangt niets liever dan steeds weer de bevestiging van Tomer te horen dat hij haar graag ziet. Ook van zijn vader moet hij geen enkele hulp verwachten. Gelukkig is er nog oma! 

Ze leerde haar man kennen toen die bij haar onderdook. Na hun huwelijk kwamen er kinderen, die op hun beurt ook weer zorgden voor een kroost. Dus, volgens kleinzoon Tomer heeft die verdomde oorlog toch ook wel gezorgd voor goede dingen. Oma wijst hem echter terecht. Het aantal Joden dat om het leven werd gebracht tussen 1940 en 1945… Het cijfer is gigantisch! Er ontstaat een bijzondere briefwisseling tussen de jonge man en zijn grootmoeder, waarin hij haar bijna dwingt haar vooroordelen over de betekenis van de oorlog voor de tweede en derde generatie te herzien.

Velen kennen hem reeds als acteur in toneelproducties, films en televisieseries. Van acteur naar auteur, slechts één letter verschil. Tomer Pawlicki (1986) doet het –inderdaad-  gewoon andersom: eerst het toneelstuk en dan pas het boek. Het levert hem alvast een schouderklopje op van zijn vader. Met Dankzij de oorlog debuteert hij als romanschrijver. Zijn theatervoorstelling – die hij solo heeft gespeeld - met dezelfde titel, ligt aan de basis van deze roman. Met zijn welgemeende dank aan de Tweede Wereldoorlog.

Het eindresultaat van zijn niet aflatende schrijfarbeid is een tragikomische, autobiografische roman over de betekenis van de Tweede Wereldoorlog voor de derde generatie. Zijn eigen generatie, dus. Dankzij de oorlog is een roman, waarin de auteur thema’s zoals herdenken, vergeten en de zoektocht naar zijn eigen identiteit naar het hoofd van zijn lezer slingert. Je vangt echter de schok probleemloos op; Pawlicki doet het tenslotte toch in een glasheldere taal en en vertelt op een guitige manier. Soms wordt het pijnlijk, dan weer afwisselend treurig en vrolijk. Zo maakt de jonge schrijver duidelijk wat het betekent om te leven met dank aan de oorlog. En dat hij daar uitermate blij om is. ‘Dankzij’ en ‘wat als’; dit zijn de codewoorden van deze onmiskenbaar merkwaardige debuutroman.