Wanneer en hoe word je de grootste smeerlap?
Tien jaar heeft zijn extreem voortgezet onderzoek geduurd, vooraleer hij de omvangrijke roman De fabriek van klootzakken schrijft. De Duitse filmregisseur en auteur Chris Kraus (1963) heeft zich hierbij gebaseerd op het voor hem verbazingwekkende leven van zijn grootvader. Het eindresultaat is een imposant magnum opus. Intussen heeft het boek in Frankrijk literaire nominaties gekregen.
Een ziekenhuis in de buurt van München, 1974. Vanop zijn ziekbed vertelt de vijfenzestigjarige Konstantin (Koja) Solm zijn levensverhaal aan kamergenoot Basti (de ‘hippie’). Koja heeft een kogel in het hoofd; niet te opereren volgens de Griekse arts. Basti pronkt met een titaniumschroef op zijn schedel; om de boel keurig bij mekaar te houden. In het Letse Riga, omstreeks 1905, is grootvader Hubert Konstantin Solm predikant. Hij wordt gedood door de bolsjewieken tijdens de Russische revolutie. Jaren later groeien zijn kleinzoons Hubert (Hub) en Konstantin (Koja), genoemd naar opa zaliger, op als doodgewone jonge knapen. Het geadopteerde weeskind Ev komt het gezin vervoegen. Zodra de nazi’s het Baltische gebied hebben ingepalmd, worden de broers ingelijfd bij de SS. Na de Tweede Wereldoorlog maakt het duo deel uit van de Duitse geheime dienst. Mettertijd vormt Ev het epicentrum van een bedreigende driehoeksverhouding, waardoor de spanningen tussen Hub en Koja hoog oplopen.
'Executies van korte afstand zorgen ervoor dat hersenmassa en bloed van slachtoffers gewoonlijk alle kanten op spuiten. En zo was het ook. Afgesprongen stukjes schedel werden als granaatsplinters twintig meter weggeslingerd en raakten mij ook.'
Deze kanjer van 864 pagina’s belicht veel meer dan uitsluitend een intrigerende familiekroniek, of een scherpe weergave van de gruwelen tijdens een oorlog. De auteur graaft veel dieper en wijdt – op een toegankelijke wijze – uit over de politieke situatie van toen. Hij gaat nog verder en verhaalt over de werking van de Duitse inlichtingendienst BND, de CIA, de Stasi, de KGB en zelfs de Mossad. Evenzeer snijdt hij het nationaalsocialisme aan en de stichting van de staat Israël. En of dat leerrijk is!
Kraus heeft een solide structuur opgezet, keurig onderverdeeld in vier delen; elk voorzien van een aantal overzichtelijke hoofdstukken. Ondanks het grote aantal ingewikkelde karakters slaagt hij erin de lezers zodanig met zich mee te slepen, dat die op geen enkel moment het noorden dreigen te verliezen. Af en toe komen Jiddische woorden en zinnen het beeld ietwat verstoren. Geen nood, het zijn slechts korte intermezzo’s die effectief bij de meesterlijke vertelling horen.
'Ik daarentegen was, ofschoon de trouwste dienaar van al haar luimen, gedegradeerd tot hoofdkussen waarop ze haar hoofd neervlijde en waartegen ze haar dromen schetterde.'
De schitterend uitgediepte ik-verteller Koja neemt geen blad voor de mond. Aanvankelijk kan hij rekenen op de sympathie van de hippie, zijn toehoorder. Deze laatste staat symbool voor de aandachtige lezer, die tegelijk met Basti een totaal ander beeld begint te krijgen van de moordenaars die Koja broer Hub zijn, naarmate het verhaal vordert. Ev van haar kant gaat eveneens niet vrijuit. Toch zijn en blijven de hoofdpersonages mensen, geen duivels. Waargebeurde feiten en fictie vormen samen een coherent geheel, waarin de geschiedkundige gebeurtenissen en atmosfeer uit die tijd uitmuntend worden weergegeven. Dit alles zet de schrijver neer op vaak een humoristische en, zo nu en dan, ironische manier.
Na het lezen zet De fabriek van klootzakken, subliem vertaald door Jan Bert Kanon, je aan tot grondig nadenken. Meer nog: je staat er perplex van. De vraag, wanneer en hoe word je de grootste smeerlap, dringt zich urgent op.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Guy Doms
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
