Vreemde eend in de bijt

Richard Russo (1949) is een rare vogel, zeker als het gaat over het auteurschap van deze succesvolle Amerikaan. Merkwaardig is ook dat zijn vierde roman Straight Man pas na eenentwintig jaar verschijnt in het Nederlands. De geluksvogel is het eindresultaat van zijn vertelkunsten, alsook van het stoere vertaalwerk van Kees Mollema.

“Billy, zou ik tegen hem willen zeggen, als het jou geen reet kon schelen, dan zou je je fles kunnen weggooien, het stadje kunnen verlaten en met Finny op weg kunnen gaan naar het zuiden om de bloemetjes buiten te zetten. Finny de man, niet Finny de gans.”

Hij is bijna vijftig nu en aldus helemaal rijp voor een kanjer van een midlifecrisis. Hank Devereaux is als academicus voorzitter van de vakgroep Engels aan een universiteit in Pennsylvania. De stoppen slaan helemaal bij hem door, als hij te horen krijgt dat hij een groot deel moet inleveren op het budget van zijn faculteit. Tevens is hij stiekem verliefd op andere vrouwen; als vader begrijpt hij zijn dochter helemaal niet. Hank voelt zich mislukt als schrijver, in tegenstelling tot zijn vader die wel een succesauteur is. Tot overmaat van ramp verdenkt hij zijn vrouw ervan aan te pappen met de decaan. Je zou voor minder de juiste weg kwijtraken, toch? Het resulteert in een bizarre dreiging: Hank wil de campusgans een kopje kleiner maken.

“Of weet je nog dat Hank op televisie dreigde elke dag een eend te vermoorden, net zolang totdat hij zijn budget kreeg?”

Een eend is geen gans, de protagonist zal dat wel heel erg duidelijk maken. Richard Russo schrijft fantasierijk proza, waarin hij zijn extraordinaire karakters uitdiept. Probleemloos kruipt hij onder de huid van de hoofdpersonages. In De geluksvogel vertolkt Hank Devereaux de rol van verteller in de ik-persoon. Een geslaagde zet van de auteur. De grappige passages en stroeve gedeeltes - die dan vaak nog een repetitief karakter hebben – wisselen elkaar af. De lezer wordt niet echt vrolijk van de mijmerende Hank, die met zijn arrogantie en constante drang naar zelfvernietiging enige irritatie veroorzaakt. Vol overgave stort Russo zich in de interne keuken van de academische wereld, die hij benadert op een humoristische wijze. De plot is van ondergeschikt belang; de gebeurtenissen op zich staan immers centraal.

Het verhaal speelt zich af binnen een tijdspanne van amper een week. Snel dus, zou je denken; niets is minder waar. Een onvervalste campusroman met diepgang, dat wel. Maar toch een heel vreemde eend in de bijt. Wie is werkelijk die geluksvogel: de gans of de protagonist?