White cirkelt als een havik boven zijn prooi

De Engelse schrijver Terence H. White (1906-1964) was afkomstig uit Indië. Hij werd beroemd met de romancyclus The Once and Future King, zijn persoonlijke versie van het doordringende en klassieke verhaal van Koning Arthur en de ridders van de Ronde Tafel. The Goshawk (De havik) schreef hij in 1951, een korte biografische roman over zijn verwoede pogingen om een havik te temmen. Voor bestsellerauteur J.K. Rowling is Whites oeuvre een waardevolle inspiratiebron geweest voor haar Harry Potter-boeken.  

Een competitie tussen mens en roofvogel; wie zal wie gaan temmen? De Tweede Wereldoorlog nadert met rasse schreden en veroorzaakt een depressie bij T.H. White… Hij is bang van de oorlog en trekt zich als een echte kluizenaar terug, ergens op het Engelse platteland. Hij verblijft in een daglonershuisje, diep in het bos. Een jonge wilde havik, Gos, verpakt in een ronde wasmand met een zak erover, wordt vanuit Duitsland naar hem toegestuurd. Drie oude boeken die White moeten vertellen hoe je een havik tam kan maken, volstaan echter niet om aan zijn opdracht te beginnen. De auteur beschrijft Gos van kop tot…haviksvoet. Uiteindelijk kiest de vogel voor de vrijheid en verdwijnt; de auteur zal zijn mysterieuze havik nooit meer terugzien. Een dagboek over een man en zijn ontembare roofvogel.  

“Gos fixeerde me als een sfinx. Ik hield hem de patrijs voor. Maar patrijzen deden hem hoegenaamd niets. Ik probeerde nogal overdreven mijn koopwaar aan te prijzen door er voor zijn ogen een beetje mee rond te zwaaien, door de veren te strelen zoals rondreizende Indiërs doen als ze een tapijt willen verkopen, en door er een paar uit te trekken alsof ik het onappetijtelijke hapje zelf wilde oppeuzelen. Ik was er nooit zeker van of ik wel echt de baas was. Gos bekeek me met neerbuigende welwillendheid.”   

Vol hilariteit en in fraai proza vertelt White over zijn ervaringen en mislukkingen tijdens de mentale en fysische strijd met zijn roofvogel. Zijn belevenissen met Gos worden later ook verwerkt in The Once and Future King (1958). De havik is een historisch verslag, vervolledigd door duidelijke illustraties. Het wordt immers af en toe echt wel heel technisch. Het verhaal zelf is komisch en tragisch tegelijk. Ook het tijdsbeeld, waarin de angst voor oorlog en de bedreiging de toon zetten, wordt door White niet over het hoofd gezien. In deze korte roman wordt zelfs nog ruimte voorzien voor verwijzingen naar Macbeth en Hamlet van grootmeester William Shakespeare.  

Het boek eindigt niet met een gefantaseerde apotheose maar met een interessant postscriptum, gevolgd door een uitgebreide toelichting door Jolande van der Klis. Zij heeft tevens voor een nieuwe en sprankelende vertaling gezorgd. Dit is haar allereerste literaire vertaling, het zal ongetwijfeld ook niet haar laatste zijn!