Uiterst leerrijke roadtrip terug in de tijd

Je mag in geen geval beweren dat Anya Niewierra een veelschrijver zou zijn. Dit is vrijwel onmogelijk, gezien de onmeetbare tijd die ze op maniakale wijze besteedt aan het opsporingswerk voor haar boeken. “De nomade” is slechts haar vijfde volwaardige spannende roman. Met elke nieuwe titel scoort ze alweer een bestseller.

Het levensverhaal van de zevenendertigjarige documentairemaker Olga Liebke behelst niet alleen rozengeur en maneschijn. Samen met haar dementerende vader André woont ze in het Harz-gebergte. De band tussen deze twee is uitermate hecht en vol liefde. Op een vlucht naar Litouwen komt Olga in contact met de jonge Wit-Rus Pavel Rybak, een politiek actieve dissident. Hun onderlinge gesprek is echter van korte duur; een ongeplande tussenlanding in Belarus is hiervan de oorzaak. Pavel wordt ginds opgewacht en opgepakt door soldaten.

‘En dat raakt me nog het meest: hoe de dementie zijn jonge jaren oplicht, terwijl zijn huidige leven in de nacht verdwijnt.’

Daaropvolgend haalt André bizarre herinneringen op; deze komen helemaal niet overeen met het verleden dat Olga ooit voor echtheid heeft aangenomen. Bepaalde ontwikkelingen van vroeger uit de periode van de toenmalige Sovjet-Unie en Oost-Pruisen, triggeren haar. Ze begint sterk te twijfelen aan haar ware roots. Aldus vertrekt Olga op reis naar de driehoek Polen, Litouwen en Belarus. Uiteindelijk komt de waarheid over haar afkomst aan het licht.

Het begint werkelijk spannend, waarna de pressie grotendeels onderhuids voelbaar is en blijft. Niewierra bouwt een uitstekende mix op van ware feiten uit de geschiedenis, plaatsen en figuren, gecombineerd met een fictieve inslag. Je krijgt mondjesmaat een antwoord op de vraag wat Olga en haar vader precies hebben met Belarus. Geboeid volg je haar, de ik-verteller, die de rol van gids op zich neemt. Ze begeleidt je tot en met de aangrijpende apotheose, een rasechte emotionele achtbaan.

In “De nomade” dompelt de auteur haar lezers onder in een bad vol historische gegevens en gebeurtenissen. Knap hoe ze uitgebreid vertelt over Olga’s jeugdjaren en over de politieke situatie van toen. Ze roept een geloofwaardig sfeerbeeld op, waarbij flashbacks een verhelderend laten schijnen op hoe de mensen leefden en dachten in het Oostblok van de twintigste eeuw. Je belandt middenin een status van “wat wel en wat niet kon”. Tevens wordt het belang van de val van de Berlijnse Muur in 1989 niet onderschat.

‘Alles wat de Partij voor waar houdt, is waar. Het is onmogelijk om de werkelijkheid anders te zien dan via de ogen van de Partij. En dat feit zul je opnieuw moeten leren, Winston. Dat vereist een daad van zelfvernietiging, en volharding. Pas als je jezelf vernedert, kun je geestelijk gezond worden.’ (Passage uit de dystopische roman “1984” van George Orwell)

Het citaat van hierboven staat eveneens vermeld in “De nomade”. Hiermee wil Niewierra benadrukken dat in een bestaande dictatuur, zoals in de voormalige DDR, slechts één enkele waarheid denkbaar is: die van de gezaghebber.

Het boek bevat een gelaagd historisch en politiek gekruid misdaadverhaal, psychologisch uitgewerkt en neergezet in een rijke, aantrekkelijke taal. Tegelijk zijn de belangrijkste personages fraai ingekleurd. Een uiterst leerrijke roadtrip terug in de tijd.