Kleine levens, uit het echte bestaan gegrepen

Met De weekendmiljonair , zijn achtste roman, zet de literaire duizendpoot Abdelkader Benali (1975) een pakkend, ontvankelijk verhaal neer over een migrantengezin.    

‘De Ford Transit was als de betrouwbare sterke oom die je voor elk klusje kon bellen. Hij nam altijd op. Hij zegde nooit af. Hij zeurde niet. Hij deed precies waarvoor hij kwam.’    

Rotterdam, midden jaren tachtig. Sinds kort woont de elfjarige Osama met zijn Marokkaanse ouders in een eenvoudige, vooral schimmelrijke, eengezinswoning. De familie probeert zich aan te passen aan de nieuwe westerse omgeving; ze blijven dromen van een betere toekomst. Loes is de buurvrouw; een vergane glorie. Maar al te graag bemoeit ze zich met de gezinsleden. Ze ontfermt zich in de eerste plaats over Osama; hij is helemaal weg van deze opvallende dame. Vader Ahmed wil rijk worden, om ooit met vrouw en kind de terugkeer naar Marokko te kunnen bekostigen. Met zijn zoon – de flinke assistent die perfect de Stratengids leest - rijdt de sjacheraar rond in een Ford Transit; op zoek naar oude meubels en afgedankte spullen. Die laden ze op, zodat Ahmed nadien alles kan verkopen. Zo komt wat extra geld in het laatje.    

‘Op een regenachtige zondagochtend gingen we weer op weg naar een meubelstuk, de wereld was zo groot als onze voorruit.’    

De weekendmiljonair is een amusante roman, geschreven in de typische, levendige taal van Abdelkader Benali. Hij speelt werkelijk met woorden, maar zal die eerst wel grondig overwegen. De problematiek rond integratie staat centraal; de schrijver bekijkt dit thema vooral door de kritische ogen van de betrokken immigranten.    

Osama is de jonge verteller en tevens de protagonist. De jongen zoekt – net als zijn ouders - zijn plek in de nieuwe samenleving. Hij voelt zich een buitenstaander, ondanks zijn imposante lengte, daarom vlucht hij vaak weg uit de realiteit door zich te verdiepen in een boek. Als lezer krijg je al snel medelijden met hem. Vader is een praatgraag; als het hem uitkomt doet hij alsof hij het Nederlands niet goed machtig is. Ahmed is een sluwe vos die vooruit wil; koste wat het kost.                                   

‘Loes, zo was mijn vader tot de conclusie gekomen, moest nu ze met de henna van mijn moeder in het haar rondliep, aan de man, het liefst een man die begreep dat de henna haar verlangen naar het Oosten uitdrukte.’    

Jammer dat de afzonderlijke verhaallijnen onsamenhangend zijn uitgewerkt. Zo komt bijvoorbeeld het verleden van de ouders in Marokko als een losse structuur op je af. Ook de passages waarin het buitenbeentje Osama met zijn groeistoornis aan bod komt, missen overtuigingskracht. Hier ontbreekt een harmonieus geheel. De verklaring waarom Ahmed en zijn gezin Marokko hebben verlaten, laat bovendien heel lang op zich wachten. Met opzet? Het is echter een doorslaggevend gegeven. Gelukkig is er nog gebuur Loes, de volkse vrouw die over een bijzondere humor beschikt. Haar bedoelingen zijn in ieder geval goed; op haar eigen manier doet ze aan een vorm van ontwikkelingshulp.    

De auteur geeft de sterke relatie tussen vader en zoon prachtig weer, alsook hun onvermijdelijke conflicten. Osama moet immers kampen met Ahmed; de strijd van de nieuwe tegen de oudere generatie. Kleine levens, uit het echte bestaan gegrepen.