Constant balanceren tussen gestoord en geniaal.

Een systeem zo magnifiek dat het verblindt is haar vierde en tevens eerste roman die in het Nederlands verschijnt. Met dit lijvige boek heeft de Zweedse Amanda Svensson (1987) de Per Olov Enquist Prijs voor jonge auteurs gewonnen. Kim Liebrand heeft een hele kluif gehad aan de vertaling, die werkelijk geslaagd genoemd moet worden.

Zweden, 1989. Een moeder baart een twee-eiige drieling, Sebastian, Clara en Matilda Isaksson. Het trio groeit samen op in Lund; eenmaal volwassen scheiden hun wegen, het onderlinge contact verwatert. Sebastian is neergestreken in Londen, waar hij neurologisch onderzoek verricht voor een bizar medisch instituut. Clara is verhuisd naar Paaseiland; ginds maakt ze deel uit van een sekte. Na enkele jaren als hulpverlener in Bangladesh te hebben gewerkt, vestigt Matilda zich in Berlijn. Ze doet haar uiterste best om haar rol als stiefmoeder waar te maken. Wanneer vader Isaksson niets meer van zich laat horen, komt een vijfentwintig jaar oud geheim naar boven. Ook vinden merkwaardige gebeurtenissen plaats. Het zijn allemaal losse feiten die deel uitmaken van een groot geheel. Is hier sprake van een magnifiek systeem, misschien?

‘De dood. Algemeen gezien als het tegenovergestelde van leven. De goden: onsterfelijk. De mensen: overduidelijk sterfelijk. De dieren: ook sterfelijk. De panda’s, de tijgers, de zwaardwalvissen. De cicaden op Paaseiland die zomaar doodgingen, onverklaarbaar.'

Dit is een intrigerend en tegelijk ingewikkeld verhaal over een ongewone familie, kundig gestuurd door een trio van hoofdpersonages. Vol bezieling portretteert Svensson haar protagonisten; tevens zet ze hun leefwereld scherp neer, af en toe met een markant gevoel voor humor. Na een flitsende start neemt ze ruimschoots de tijd en ze hanteert een beheerste opbouw. Wat volgt is een uitvoerige kennismaking met Sebastian, een getormenteerde ziel die tijdens zijn jeugdjaren zijn eerste liefde heeft verloren. Vervolgens concentreert de schrijfster zich op Clara die angst heeft voor het klimaat, de vrouw ziet het einde der tijden naderen. De manisch-depressieve Matilda heeft een nijpend probleem met kleuren. Het zijn drie totaal van elkaar verschillende figuren die evenwel een gemeenschappelijke vrees delen. Wie is het echte buitenbeentje; wie is het “wisselkind”?

Gelukkig haalt Svensson de verhaallijnen niet door elkaar; het zou te complex zijn. Ze legt immers haar lezers het vuur aan de schenen. Geen nood; kundig begeleidt ze je, zonder je ook maar een moment los te laten. Prachtig hoe ze filosofische overpeinzingen afwisselt met de harde realiteit; hoe ze eigenaardige toestanden beschrijft, zodat je onbewust begint te lachen. Heel subtiel introduceert ze een ultieme, gemeenschappelijke link in elk van de vier delen, met name pauwen(veren) en cicaden. Haar taal klinkt kordaat en rechttoe rechtaan; soms ietwat speels of eigenzinnig ook.

‘Oorlog. Klimaatvluchtelingen. Hongersnood. Mensen hebben het honend over een zombieapocalyps, alsof het om een grap gaat.’

De voornaamste thema’s zoals familiebanden, vergiffenis, verscheurdheid en imperfectie, komen uitgebreid aan bod. De perfecte roman – als die reeds zou bestaan - is het zeker niet, omdat sommige passages veel te ver afdwalen. Een systeem zo magnifiek dat het verblindt balanceert constant tussen de begrippen “gestoord” en “geniaal”.