Traumatische ervaring en schuldbesef

Eerst was hij journalist, later werd hij stadschroniqueur van Haarlems Dagblad en uiteraard ook auteur. In zijn nieuwe roman Een weekendje oorlog vertelt Frans van Deijl (1957) over vier vrienden, goede buren, die in een enthousiaste bui besluiten om zonder hun vrouwen een lang weekend naar de Normandische kust te reizen. Gijs, Dennis, Beau en Jochem zijn bijzonder gefascineerd door de Tweede Wereldoorlog en vooral door de landing van de Amerikaanse Rangers in Normandië op 6 juni 1944. Deze historische gebeurtenis staat in de geschiedenisboeken vermeld als D-day. Gijs is een vijftiger en de oudste van het gezelschap; logisch dus dat hij wordt aangeduid als de verteller. Zo gezegd, zo gedaan! De vier vrienden reizen met een camper naar Normandië om ginds op hun manier een weekendje oorlogje te gaan spelen. Het lijkt allemaal erg onschuldig maar niet zonder enig gevaar; de heren willen de dertig meter hoge en steile kliffen in Bayeux beklimmen. Eerst vooraf thuis wat klim- en valoefeningen en dan zal het wel loslopen. Dit is echter zonder de vijand gerekend. De vier vrienden stellen zich voor als Amerikanen… en dat hadden ze beter niet kunnen doen. Ze belanden in een vreselijke nachtmerrie, met grote gevolgen.

“Het kostte veel moeite om op te staan en nog meer om de anderen aan te sporen op te schieten. We wilden om precies zeven uur op het strand zijn, net als de Rangers destijds, en aan onze klim beginnen. Dennis en Beau hadden het ’t zwaarst, ik vermoedde dat ze nog steeds onder invloed waren. De scherpste randjes waren er weliswaar vanaf, maar hun ogen waren rood en waterig en ze leken nogal onvast ter been.” Ja, oorlogje naspelen zoals jonge knapen dat zo graag doen. Leuk toch? Is het echter wel zo onschuldig als het lijkt?

Hoe een gezellig en met drank overgoten reisje onder vrienden eindigt in een helse verschrikking, met een trauma als gevolg. Deze avontuurlijke vertelling wordt chronologisch weergegeven door Gijs, de senior uit het gezelschap. Een weekendje oorlog is geen echte thriller, niettemin wordt de spanning al snel opgebouwd en lang aangehouden. De apotheose komt echter te vroeg, waarbij het laatste gedeelte enkel en alleen vermakelijk is en eerder overbodig. Geen verfomfaaide verhaalstructuur; deze vertelling verloopt keurig in chronologische volgorde. Het taalgebruik is eenvoudig, geen poespas of ingewikkelde zinsconstructies. Frans van Deijl beschrijft duidelijk wat een traumatische ervaring en schuldbesef doen met een mens. Een weekendje oorlog in een hokje duwen is geen eenvoudige klus. Het boek is een combinatie van een avonturenverhaal met een thriller en een psychologische roman. Dit alles wordt verwoord door een auteur die de kunst van het vertellen onder de knie heeft.