Suggestief en dreigend... of is het plastisch?

“Dikke, donkergrijze wolken pakten zich samen boven de zee, die van een lugubere, onvergankelijke schoonheid werd. Vóór het vallen van de eerste druppels slaagde de zon er nog links en rechts in door een scheur in het wolkendek te dringen en brede lichtbundels over het zwarter wordende water uit te storten. Aan alle kanten braken bliksemstralen daverend het luchtruim open en snaterden de meeuwen hoog aan de hemel. De wolken sloten de rijen en dikke regendruppels, die als keien tegen de zinken daken kletterden, waren de voorboden van de eerste zware hoosbuien, die dagen en nachten konden aanhouden. De smorende hitte ging over in een droefgeestige, duistere kilte, en de wolken verloren hun loden aanschijn. Het leek of de aarde zich weer verenigd had met het water en er geen scheiding meer was tussen licht en donker.” Een bijzonder geslaagde passage uit dit verhaal, suggestief en dreigend. Of is ‘plastisch’ het juiste woord?

Eerst was hij barman in een nachtclub in Bogotá, vervolgens fietsenmaker in Miami. Hij woonde en werkte nadien lange tijd in New York. Na twintig jaar keerde hij uiteindelijk terug naar zijn thuisland Colombia. Tomás González (1950) schreef zijn debuutroman in 1983, maar deze werd pas onlangs uitgebracht in een Nederlandse vertaling. Eerst was er de zee; een oudje, ga je waarschijnlijk zeggen. Ja, maar nog lang niet versleten.

J. en Elena zijn twee jonge, hippe intellectuelen. Ze verlaten de stad om op een afgelegen tropisch eiland een nieuwe toekomst op te bouwen. Ze willen in hun finca (boerderij) een zelfvoorzienend leven leiden en bovenal terugkeren naar de natuur. Dit is alvast hun grote droom, maar die ultieme droom vertoont al snel barstjes. Hun paradijsje wordt een hel, vooral als noodweer, een oplopende schuldenberg, hun poreuze relatie en ook de zee het koppel dreigt te vernietigen. Tussen de keiharde realiteit en een levensdroom ligt er een wereldzee van verschil.

Tomás González schittert door de eenvoud en soberheid, zowel in zijn verhaal als in schrijfstijl. Dit betekent evenwel niet dat Eerst was er de zee een zwak of flauw verhaal is, het wordt alleen niet op een bombastische of opgeschroefde manier weergegeven. De schrijver dwaalt niet af in oeverloze onzin. Gewoon zoals het is, zonder enige vorm van opsmuk. In deze roman betekent ‘less’ inderdaad ook ‘more’. Deze Colombiaanse auteur heeft dit boek geschreven als een eerbetoon aan zijn overleden broer; met uiterste precisie neergezet. González had ruim drie jaar nodig om zijn debuutroman af te werken. Steeds maar verder polijsten totdat het echt naar zijn zin was. Hij is helemaal geen veelschrijver, maar wat hij neerzet mag door de grootste criticus gelezen worden. Je volgt als lezer op de voet de fatale ondergang van het hoofdpersonage. Machteloos kijk je toe hoe J. zichzelf in de vernieling stort.

Jos den Bekker, die de fraaie vertaling naar het Nederlands voor zijn rekening heeft genomen, verklaart in het nawoord meer over de historische achtergrond van het boek en de waargebeurde feiten. Tevens vertelt Den Bekker iets meer over de motivatie van González. Hij doet duidelijk uit de doeken waarom het zo lang heeft geduurd vooraleer het Westen mocht kennismaken met deze schrijver en zijn werk. Dit nawoord is een verhaal op zich.