Warm eerbetoon aan Saramago
Tot op heden is hij nog steeds de enige Portugese winnaar van de Nobelprijs voor de Literatuur. Hellebaarden is zijn laatste wapenfeit, tevens een onvoltooide symfonie van woorden. Zijn testament op literair gebied is noodgedwongen beperkt gebleven tot drie hoofdstukken en wat notities. José Saramago (1922-2010) begon aan zijn ultieme roman kort voor zijn dood.
Saramago vraagt zich af, of men ooit zou hebben gestaakt in een fabriek waar wapens worden vervaardigd. Aldus schept hij artur paz semedo – ja, zonder hoofdletters – een trouwe werknemer op de factureerafdeling van een wapenfabriek. Een film over de Spaanse Burgeroorlog en zijn vredelievende vrouw felícia (ze wonen evenwel niet samen onder hetzelfde dak): het zijn de twee aanzetten tot het opstarten van een onderzoek naar het beleid van zijn bedrijf. In het bijzonder over de woelige periode tussen 1936 en 1939. Artur ontdekt wel wat…
“Alle landen, wat ze ook mogen zijn, kapitalistisch, communistisch of fascistisch, fabriceren, kopen en verkopen wapens, en niet zelden gebruiken ze die tegen hun eigen inwoners.”
In Hellebaarden verzet de auteur zich scherp tegen uitbuiting en machtsmisbruik met geweld. Dit zijn niet toevallig twee onderwerpen die hem na aan het hart liggen. Bijzonder jammer dat Saramago niet de kans heeft gekregen deze roman helemaal van zich af te schrijven. Toch getuigen de drie hoofdstukken van de typische stijl van deze schrijver; zijn eigen interpretatie van het element interpunctie en het rijke woordgebruik vallen meteen weer op. Ook zijn aparte zin voor humor en verbeten ironie vind je terug in zijn laatste afscheidstekst.
Het uitgebreide nawoord van vertaler Harrie Lemmens zorgt voor heel wat verheldering. Tevens krijg je als lezer in het interview met de weduwe van de auteur een kijkje achter de schermen. José Saramago was bovenal een bewogen humanist en een denker; ook een mens met een echt geweten.
Oorspronkelijk zou deze roman Alabardas, alabardas, Espingardas, espingardas heten. Hellebaarden, hellebaarden, haakbussen, haakbussen… De illustraties in zwart- wit van Günter Grass maken het geheel bijzonder krachtig; ondanks dat het verhaal op zich slechts een zeventigtal pagina’s bevat. Een plus een is - in dit geval - gelijk aan drie.
Je zou je kunnen afvragen, of het uitbrengen van deze onvoltooide roman niet enkel en alleen dient om postuum geldgewin te halen… Wie wordt hier uiteindelijk beter van? Of is het een noodzaak om de laatste schrijfsels van deze eminentie - ruim aangekleed met een lang essay en een gesprek met zijn weduwe - te vereeuwigen in een boek? Voer voor discussie, wellicht. Toch maar besluiten, dat het aan de individuele lezer is om hierover een persoonlijk oordeel te vellen?
Hellebaarden: een warm eerbetoon aan deze Portugese grootheid. José Saramago is niet dood, hij leeft voort in zijn oeuvre!
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Guy Doms
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
