Haar voorlaatste boek is een psychologische roman

Ze wordt nog steeds respectvol de ‘koningin van de misdaadliteratuur’ genoemd. De Engelse schrijfster Ruth Rendell (1930-2015) schreef met Het buurmeisje haar op één na laatste boek. Het is tevens de laatste thriller die ze tijdens haar leven gepubliceerd heeft zien worden. Rendell werd in 2015 slachtoffer van een beroerte, met een fatale afloop. Ze had pas het manuscript klaar van haar laatste roman Dark Corners. Ruth Rendell schreef eerder ook onder het pseudoniem Barbara Vine psychologische thrillers.

Kort voor de Tweede Wereldoorlog worden in Loughton (Essex) tunnels gegraven. Een ideale speelplek voor de kinderen uit de buurt. Een man met de bijnaam Woody vermoordt zijn vrouw en haar minnaar. In een psychopathische opwelling verwijdert hij een hand bij elk van de twee geliefden, legt die in een koekjestrommel en begraaft ze in een qanat (tunnel). Zeventig jaar later - en in een veranderde wereld - wordt deze koekjestrommel opgegraven en ontdekt men de botten van de twee handen. Een erg gestresseerde politie-inspecteur krijgt een lastige opdracht. De identiteit van de vermoorde vrouw is vanaf het begin duidelijk gekend, die van haar minnaar blijft jarenlang een mysterie. De jeugdvrienden van toen, die samen als kind in de tunnels speelden, zijn intussen ouderlingen of reeds gestorven. Wat is het effect van de ontdekking van de mysterieuze botten 70 jaar na de feiten?

“Ze keken hem meewarig aan. Hij sprak vanuit het tijdperk van computers en onlinegames, van e-boeken, dvd’s en cd’s, bluetooth en Skype, smartphones en iPads. Zij spraken vanuit een ver verleden toen iedereen nog boeken las en de meeste mensen hobby’s hadden, dingen maakten, kaartten en schaakten, zich verkleedden en hints speelden, naaiden en schilderden en brieven en ansichtkaarten schreven.” Twee totaal verschillende tijds- en sfeerbeelden die perfect weergeven hoe het vandaag eraan toegaat, alsook hoe de samenleving functioneerde 70 jaar geleden. Met haar kritische blik weet Ruth Rendell de twee contrasten haarfijn neer te zetten.

Ja, er wordt inderdaad gemoord in Het buurmeisje. Toch is het geen traditionele thriller, whodunit of politieroman. Dit is bovenal een psychologische roman. De levenservaringen van de hoofdpersonages en hun onderlinge interacties overstijgen immers het misdaadverhaal. De auteur heeft in de nadagen van haar vijftigjarige schrijverscarrière duidelijk gekozen voor minder spanning en voor meer diepgang. Tussen de eerder trage start en het toch wel voorspelbare einde ligt echter een interessant menselijk verhaal, gekoppeld aan een oud moordmysterie. Rendell graaft diep, tot in de catacomben van de menselijke psyche; in haar bekende vloeiende stijl en actuele taalgebruik. Wie is nu het echte buurmeisje? Dit is Daphne, zij was als kind een buur van de moordenaar. Haar karakter wordt keurig getypeerd en is een belangrijk personage in het verhaal.

Lezers die verwachten dat ze een thriller vol actie en spanning gaan krijgen, zullen achteraf ontgoocheld zijn. De specifieke klemtoon wordt gelegd op de onderlinge relaties binnen een groepje ouderlingen, die door een misdaadonderzoek opnieuw met elkaar worden herenigd. Tevens stelt de auteur zich de vraag: brengt een tragedie mensen wel samen, of drijft die hen juist uit elkaar? De bejaarden blikken terug op hun leven, op hun jeugdjaren toen ze als onschuldige kinderen speelden in de qanats. Dit boek zou wellicht beter passen binnen het oeuvre van Barbara Vine.

Het buurmeisje betekent voorlopig nog niet het definitieve afscheid van Ruth Rendell. Dark Corners moet immers nog in het Nederlands verschijnen.