Geen miskleun doch grillig psychologisch verhaal

Sinds jaren staat IJsland te pronken in de top vijf van de veiligste landen ter wereld. Toch krioelt het ginds volgens de inheemse thrillerauteurs van de moordenaars. In Ik zal straffen legt de IJslandse Steinar Bragi (1975) de klemtoon evenwel anders. Hij concentreert zich specifiek op de effecten van een misdaad (is het wel een delict?) op de moeder van het schijnbare slachtoffer.

Vala is de tienerdochter van Kata en Tómas; het gezin woont in Reykjvavik. Het meisje is eerder introvert; ze is heel actief binnen de kerkgemeenschap. Voor de allereerste keer gaat ze – na lang aarzelen - naar een schoolfeestje. Kata brengt haar dochter ernaartoe. Vala zal nooit meer weerkeren. De moeder blijft achter met heel wat onbeantwoorde vragen. Tijdens haar zoektocht naar duidelijkheid, stuit ze op een lugubere correspondentie tussen haar dochter en een onbekende, Báthory genaamd. Ook Vala’s opmerkelijke obsessie voor haar poppenhuis, een geschenk van vader, blijkt een niet onbelangrijk element te zijn. De moeder krijgt dit allemaal niet verwerkt, ze stort zich op krachtige medicatie. Haar geest verliest de connectie met de realiteit; haar houding slaat om in excentriek en hallucinerend gedrag. Is Vala vermoord, of heeft ze zelfmoord gepleegd? Voor Kata telt nog maar één ding: vergelding.

“Bij elke brief zat een tekening, de meeste met een nauwkeurige weergave van de leraren van Vala met een mes in hun lijf of liggend in hun eigen bloed. Op één tekening hingen mensen die waren aangeduid met ‘mama’ en ‘papa’ aan een galg te bungelen met een mes in hun hoofd…”

Steinar Bragi hanteert een directe, gespierde taal. Niets laat hij aan de verbeelding over, ook de huiveringwekkende passages hoeven geen enkele verheldering. Zijn stijl komt evenwel vaak ingewikkeld over. De auteur zet een origineel plot neer; zijn hoofdpersonage diept hij – zeker op psychologisch vlak – krachtig uit. Je voelt haar kwaadheid en verslagenheid. De erg moeilijke band tussen een moeder en haar dochter werkt hij keurig uit. Verder is het huilen met de pet op; de andere karakters komen er qua uitwerking bekaaid vanaf. Hij sluit de lezer op in Kata’s brein; of je het wil of niet: hallucineren zul je.

“Het middel zou populair zijn op raveparty’s, bij strippers, bij modellen in de modebranche, stewardessen en zakenlieden die veel op reis waren. Het gebruik werd als zeer verslavend beschouwd en bij te grote doses kon het tot ademstilstand leiden.”

Een doodgewone thriller of ordinaire roman kun je Ik zal straffen zeker niet noemen. Is het spannend? Zeker weten, er is echter een ‘maar’: een lopende verhaallijn bruusk verstoren, om uitvoerig de overpeinzingen van de protagonist weer te geven. Het zal niet door iedereen in dank worden afgenomen. Positief is dat Bragi de (voornamelijk seksuele) krachtmeting tussen mannen en vrouwen in onze maatschappij aan de kaak stelt. Jammer dat hij de monologen van Kata niet op het juiste moment weergeeft. Het is nefast voor het tempo en schept verwarring, chaos in een lezershoofd.

Geen miskleun doch grillig psychologisch verhaal. Vertaald uit het IJslands door Willemien Werkman.