Gecompliceerde mensenlevens

Een historicus die in een rockband speelt en die dan ook nog eens intrigerende romans schrijft; het is geen banale combinatie. Hij wordt algemeen beschouwd als een van de toonaangevende auteurs van de Noorse moderne literatuur. Carl Frode Tiller (1970) wordt vooral geroemd om zijn realistische en pittige pen. Zijn mooiste bekroningen tot op heden zijn ongetwijfeld de EU-literatuurprijs en de Norwegian Critics Prize. Jeugdjaren is het eerste deel van zijn 'Omcirkeling'-trilogie.

Het moet verschrikkelijk zijn als je je niet meer herinnert wie je echt bent… David kan hierover meespreken, hij lijdt aan amnesie. Via een krantenadvertentie smeekt hij familie en vrienden om hem brieven te sturen met gebeurtenissen uit zijn leven. David wil immers maar al te graag zijn identiteit opnieuw terug. Jon is zijn jeugdvriend, hij is musicus. Davids stiefvader Arvid, de dominee, ziet zijn einde naderen. Silje is Davids jeugdliefde; ze staat op het punt haar man te verlaten. Deze drie bekenden zullen David schrijven, in de hoop dat hij zijn geheugen terug zal krijgen. Dit is Davids verhaal, maar tegelijkertijd komt de klemtoon nog meer te liggen op de individuele karakters van Jon, Arvid en Silje. Tevens wordt het echte dorpsleven in Noorwegen geschetst.

“Ik pak een witte, droge tak van de grond, leg hem boven mijn knie en stel me voor dat het Eskils arm is, en dan breek ik de tak doormidden en gooi de twee stukken in zee. Ik grijns, probeer triomfantelijk te grijnzen, maar dat lukt niet helemaal, het wordt een bittere grijns, venijnig. Ik leun naar voren en steun met mijn ellebogen op mijn knieën, blijf zitten en kijk uit over zee, de blauwe zee die schittert in de felle zon.” In deze roman krioelt het van de fraaie passages, neergeschreven in een attractieve schrijftaal.

In Jeugdjaren worden de tienerjaren van David geschetst en opnieuw samengesteld aan de hand van brieven die aan hem zijn gericht. Hoe reconstrueer je een levensverhaal, dat tevens sterk wordt beïnvloed door de persoonlijke visie van derden? Elke briefschrijver gaat tot het uiterste om zijn of haar eigen mening te verdedigen. Het boek is opgedeeld in drie grote delen, waarin de drie briefschrijvers vechten voor hun eigen waarheid. De doodzieke stiefvader Arvid streeft naar liefde, de ongelukkige Silje met haar echtelijke problemen, de getalenteerde maar tegelijk fragiele muzikant Jon. Deze drie karakters spelen de echte hoofdrollen in dit boek, niet David. Het zijn de talloze afzonderlijke puzzelstukjes die het leven van David zullen reconstrueren, waarbij elk deeltje een eigen verhaal heeft. Jeugdjaren is een roman over waarheden en leugens, snoeihard weergegeven door een auteur die maar al te goed beseft hoe gecompliceerd een mensenleven wel is. Tiller weet zijn hoofdpersonages zodanig exclusief en diepgaand te portretteren, dat je bijna automatisch gaat denken aan het oeuvre van die andere Noor: Karl Ove Knausgård.

Een bijzondere romanstructuur: het vervlechten van een personage met amnesie met eigenwijze brieven van familie en vrienden. Het is waarschijnlijk iets te artificieel. Tiller is pas echt top als hij de diepe kronkels van de menselijke geest ontleedt en tevens de onderlinge humane relaties op het scherpst van de snede beschrijft. Jeugdjaren maakt de lezer wellicht benieuwd naar Kindertijd, het tweede deel van de trilogie, intussen ook reeds verschenen in het Nederlands.