Kinderlijke verwondering versus vaderlijke bewondering

Kruimels zijn ook brood is het eindresultaat van een bijzonder en eenmalig schrijfproject van de kranige negentiger Joop Boersma (1926) en zijn dochter Marelle Boersma (1957). Een heel oprecht en intiem familieportret, dat aanvangt in 1871 met Joops grootouders, om uiteindelijk te eindigen in de zomer van 2016.

“Mijn vader laat zijn ogen over het landschap dwalen. De natuurbegraafplaats geeft rust, maar laat de tijd stoppen. Hij wil hier begraven worden, zonder protserig uiterlijk vertoon. Een plek die bij hem past. Zoals ik pas bij mijn vader.”

De autobiografische roman gaat eerder voorzichtig maar wel sereen van start. Vader en dochter spreken af op de natuurbegraafplaats in Doetinchem. Marelle grijpt echt haar laatste kans, nu het nog kan. Vader Joop is immers nog steeds - ondanks zijn gezegende leeftijd - heel pienter en mobiel. Ze maken een lange wandeling door Arnhem, op zoek naar de werkelijke essentie van een mensenleven. Hoe verder het boek vordert, hoe duidelijker de diepliggende gevoelens komen opborrelen. Joop en Marelle vertellen openlijk en zonder gêne over de dingen des levens. Vader en dochter keren terug naar het begin; toch is deze cirkel niet helemaal rond. Hun onderlinge contact is als een vinnige spiraal die flink door blijft draaien. Een groot aantal herinneringen wordt opgeroepen, zoals de diepe wortels van de familie Boersma, de Tweede Wereldoorlog, studies, de liefde, emancipatie, verlies, het alleen zijn, de natuur.

In korte hoofdstukken maakt het heden afwisselend – en op een opvallend vlotte wijze - plaats voor wat is geweest. In de allerbeste verstandhouding, waarbij geen van de twee protagonisten de bovenhand wil halen, worden de vragen afgevuurd en onderling besproken. Of definitief uitgesproken ook. Wat een enorme verrijking moet dit zijn, zowel voor vader als dochter Boersma! Joop wordt omschreven als een buitenbeentje, maar is Marelle dit ook niet? Is het evenzo: zo vader, zo dochter?

“’Pap, ben je trots op me?’ De vraag die ik eigenlijk al zo vaak beantwoord heb gekregen, vliegt er ineens uit. Stom hoe belangrijk zoiets is voor het kind dat ik nog steeds ben.”

In een bijzonder mooie en toegankelijke taal leef je mee met de Boersma’s, in goede en slechte tijden. Vooral het definitieve afscheid van Christine (dochter van Joop en zusje van Marelle), slechts 44 en slachtoffer van een fatale tumor in het hoofd, grijpt de lezer bij de keel. Knap hoe Marelle het constante gemis onverholen beschrijft.

Kruimels zijn ook brood is een titel die veel meer te bieden heeft dan slechts een enkele betekenis. Het boek staat bol van levenswijsheden en -ervaringen. Een uitermate persoonlijke roman die het belang alsook de gewichtigheid van familie en nestwarmte onderstreept; kinderlijke verwondering tegenover vaderlijke bezorgdheid en bewondering.