De magische Knausgård formule in volle bloei

Over een blitse carrièreswitch gesproken: Karl Ove Knausgård (1968) neemt in mei 2017 voor even de honneurs waar als curator van het Munchmuseum in Oslo. Hij koos zo’n 150 schilderijen en grafische werken uit van de Noorse kunstenaar Edvard Munch. Het grootste deel van deze kunstwerken werd nooit eerder tentoongesteld… Deze bijzondere zomertentoonstelling heet Mot skogen (Towards the Forest), genoemd naar één van Munchs werken. Hoe een literaire rockster wordt omgetoverd tot een rasechte curator! Toch blijft Knausgård eerst en vooral auteur. Onlangs verscheen Lente, het derde deel uit zijn nieuwe vierdelige serie De vier seizoenen.

Geen essays, in tegenstelling tot de eerdere delen is Lente neergeschreven in romanvorm. Zijn dochtertje Anne is intussen drie maanden jong. Karl Ove is met haar onderweg naar zijn vrouw Linda, die lijdt aan zeer zware depressies. Ze is opgenomen in een ziekenhuis. We volgen het tweetal, op weg naar de ingestorte vrouw en moeder die een bipolaire stoornis heeft. Een bezorgde en liefdevolle vader praat tegen zijn jongste spruit. 

"Het was als een inferno. Hoewel wat er gebeurde simpel was – er kwam een auto, die werd volgeladen met kinderen en reed weg, en er kwam een ambulance – leek het een inferno van beweging. Al het andere was uitgewist, als door een wit, brandend licht. Er stapten twee mannen uit de ambulance. Ze maakten een kalme indruk. De ene vroeg me wat er was gebeurd terwijl de andere een koffer uit de ambulance pakte. Ik vertelde het terwijl we rond het huis liepen."

Ook een persoonlijk inferno maakt deel uit van het leven, zo oordeelt de auteur. Gelijk heeft hij, maar toch… Wat zullen de gevolgen zijn van Linda’s instorting; welke prijs zal het kroostrijke gezin Knausgård hiervoor betalen in de toekomst?

Als een erg plichtbewuste huisvader zorgt de verteller (de auteur) voor zijn vier kinderen, waarbij hij vooral veel spreekt tot zijn jongste dochter Anne. Ze is een heel klein wezen, een baby die nog een vast en ongecompliceerd leefpatroon heeft. De auteur richt zich evenwel meer tot zijn lezers. Hij hanteert de magische Knausgård formule, in volle bloei: ‘schrijf het gewoon allemaal van je af’. Hierdoor maak je eigenlijk zelf deel uit van zijn gezin en beleef je de gebeurtenissen vanaf de eerste rij.

"Zelfmoord kan ook een manier zijn om betekenis te creëren. Het is een handeling, en handelingen betekenen altijd iets, niet alleen vanwege hun consequenties, maar ook door hun intenties."

Zonder enige haast vertelt de schrijver ongeremd over de depressies van zijn vrouw; spreekt hij over zelfmoord en het waarom ervan. Ook verdiept hij zich in het samenleven met kinderen. Dit alles terwijl buiten een nieuwe lente ontwaakt, een hongerige Anne huilt van de honger, hij dringend benzine moet tanken… Tot zijn grote ontsteltenis stelt hij vast, dat hij geen geld en zelfs geen betaalkaart op zak heeft. Niemand die hem wat geld kan of wil lenen. Het lijkt behoorlijk dramatisch. Een schril contrast tussen de natuur die opnieuw gaat bloeien en de gebeurtenissen rond Linda en haar gezin.    

In Lente staan weer sublieme illustraties; de schilderijen van Anna Bjerger geven een extra dimensie en cachet aan deze hartverscheurend mooie roman. Er zijn vier seizoenen; het wordt aldus reikhalzend uitkijken naar Zomer.