Een klassieker in een tijdloos jasje

Kamel Daoud (1970) is journalist voor de Quotidien d’Oran, een belangrijke Franstalige krant in Algerije. Zijn artikelen gaan de wereld rond, van Le Monde tot The New York Times. Daoud won met zijn debuutroman Moussa of de dood van een Arabier de Prix Goncourt 2015. Nadat hij op tv kritiek uitte op de islam, werd hij beschuldigd van afvalligheid en kreeg hij een fatwa tegen zich uitgesproken. Hij woont en werkt in Oran, Algerije.

In deze toch wel erg actuele roman plaatst de Algerijnse schrijver een kritische maar wel originele noot bij De vreemdeling (L’Étranger ) van Albert Camus. Dit meesterwerk uit de Franse literatuur is intussen al meer dan 70 jaar oud. Daoud weet het werk van Camus te waarderen; hij vertelt het klassieke verhaal echter opnieuw, dit keer vanuit een Algerijns perspectief.

“Moussa, Moussa, Moussa… Soms zeg ik die naam een paar keer achter elkaar, zodat hij niet oplost in het alfabet. Ik vind hem belangrijk, en ik wil dat je hem met grote letters opschrijft. Iemand heeft zojuist een naam gekregen, een halve eeuw na zijn dood en zijn geboorte.” Eindelijk heeft de vermoorde Algerijn uit De vreemdeling een naam gekregen en een identiteit. De moordenaar in Camus’ roman heet Meursault, een kolonist geboren in Frankrijk. Het slachtoffer van de zinloze moordpartij op een Algerijns strand wordt gewoonweg ‘de Arabier’ genoemd, zijn naam of identiteit wordt volledig genegeerd.

Haroen vertelt in een lange monoloog hoe hij en zijn familie de rouw en het verdriet ervaren. Hoe hij verder in de schaduw van zijn vermoorde broer moet leven, beïnvloed door zijn moeder die haar overgebleven zoon opzadelt met haar woede, tranen en eindeloos verdriet. Deze bijzonder actuele roman is zowel een eerbetoon aan het adres van Albert Camus als een zuivere aanklacht. De auteur geeft duidelijk aan dat geweld smeekt om nog meer geweld. Verder is Moussa of de dood van een Arabier een verhaal over liefde, wraak en de geschiedenis van Algerije. Daoud doet via zijn protagonist Haroen een smeekbede voor individuele vrijheid. De auteur neemt vaak zinnen en zinsdelen over uit Camus’ De vreemdeling. De ene keer trekt hij Camus aan, dan stoot hij hem even af om hem nadien opnieuw te omarmen.

Deze debuutroman is met uiterste precisie geschreven, elk woord op de juiste plaats, in een duidelijke taal die elke lezer zal kunnen begrijpen.

Om dit boek echter grondig te kunnen begrijpen en interpreteren, zou je bij voorkeur toch eerst De vreemdeling van Albert Camus moeten gaan lezen, of hebben gelezen. Daoud zorgt immers voor een sublieme en gedurfde aanvulling. Een klassieker, niet in een nieuw maar dan wel in een tijdloos jasje gestoken.