Neergepend met panache

Met een Roemeen als vader, is het toch logisch dat Stefan Popa (1989) zich meer verbonden voelt met de Balkan dan de doorsnee lezer. In zijn vierde roman Of de oleander de winter overleeft gaat hij op zoek naar de Aroemenen. Vooraleer het te laat is en het volk dat een bijzondere taal spreekt, voor altijd verdwijnt in de Europese meute.

“Al eeuwenlang wonen ze in Zuidoost-Europa tussen de Grieken, Albanezen en Slaven. De buren noemen hen Vlachen, vreemdelingen, herders. Zelf noemen ze zichzelf Armãni, Aroemenen of een variant hierop.”

Hij is een van de twee protagonisten en woont in Crushuva, een Aroemeens dorp, hoog op de berg in Macedonië. De oude Pitu beseft dat zijn einde nadert. Een kwaadaardig gezwel in zijn hoofd zal hem echter niet beletten de tijd die hem nog rest intensief te beleven. Tien jaar geleden heeft hij zijn vrouw Melina verloren. Samarina, zijn pittige dochter, staat nog maar aan het begin van een volwassen leven. Hij kan haar echt niets weigeren. Zelfs zij mag niet weten hoe ziek haar verwekker wel is. Costa, de vader die Pitu nooit heeft gekend, is de andere – indirect dan wel - hoofdrolspeler. Hij vertegenwoordigt het opmerkelijke verleden van de familie.

“Niets deed er nog toe. Dit was het leven, afgepeld tot de kern, de afgekrabde korsten dat het allemaal heus iets te betekenen had lagen als een kroon aan Pitu’s voeten.”

In Of de oleander de winter overleeft maakt de lezer kennis met het heden, maar vooral met de geschiedenis van een kleine Europese etniciteit: de Aroemenen. Stefan Popa graaft diep; hij doet dit door de ogen van Pitu en via de belevenissen van Costa. Op zoek naar de oorsprong en de evolutie van de complexe Balkan. Zonder enige vorm van grootspraak trouwens. Tevens stellen de auteur en zijn personages zich – onderhuids - de vraag wat de toekomst brengt voor deze volkeren. Behouden ze hun eigenheid, of is die slechts van voorbijgaande aard?  

Popa zet een bijzonder sterk verhaal neer, waarin het nu en de historie van de Balkan harmonieus samenkomen. Voortdurend flitst hij terug naar het verleden, waarin vader Costa zijn ding doet. Het kan echter een tijdelijke lichte chaos in het lezershoofd veroorzaken. Dit duurt evenwel niet lang.

Een pakkende en tegelijk leerrijke roman, met intrigerende karakters die een stevige portie diepgang meekrijgen. Leven en dood liggen steeds heel dicht bij elkaar. De inhoud is zowel pakkend als opvallend beeldend. Een boek zonder dipjes, weergegeven in een energieke taal. Een merkwaardig detail: de hoofdstukken staan aangeduid in het Aroemeens. De taal lijkt in ieder geval - allemachtig - op het Roemeens. Haristo multu, heel erg bedankt, Stefan Popa.

Of de oleander de winter overleeft bezorgt je een permanente staat van verwondering. Neergepend met panache.