Dubbelroman met gemeenschappelijke levensvragen

Ondijk/Punt: twee korte romans, samengebracht in zijn derde boek. Barry Smit (1974) schrijft twee losstaande verhalen, elk afzonderlijk met een eigen leven.

“Bij de meeste huizen in de omgeving stond de achterdeur altijd los en liepen buren vrij bij elkaar naar binnen om een praatje te maken of wat eieren te lenen, maar Zee hield hem vroeger ook al op de knip. Hij vond het niks, dat in en uit lopen en doen alsof je niets te verbergen hebt…”

In Ondijk is fotograaf Zee de protagonist, een man die na een lang verblijf in het buitenland terugkeert naar zijn echte thuisbasis: een op het eerste gezicht oersaai dorp in de Noord-Hollandse polder. Toch is het ginds een verscholen broeihaard van plaatselijke criminaliteit. Zijn vrienden van vroeger staan nu in het krijt bij een misdadiger. Zee moet alle zeilen bijzetten om zich opnieuw aan te passen aan zijn - niet langer onschuldig - geboortedorp. In Punt maakt de lezer kennis met een jonge, vrijgevochten ex-crimineel. Hij is de Amsterdamse onderwereld meer dan beu is. Hij kan niet snel genoeg weg uit zijn wereldje en wil voortaan leven in een huis, ergens middenin een bos in het zuiden van Frankrijk. In de hoop komaf te maken met zijn verleden, los te komen van zijn demonen. Er is geen weg meer terug…

“Van het huis zie je niets door de bomen en de volle bosjes eronder, die er goed woekeren. Braamstruiken zorgen ervoor dat je ook niet zomaar door het groen heen het huis kunt benaderen. In de winter zal je wel meer kunnen zien, maar daar is vast iets op te bedenken.”

In beide verhalen vind je als lezer evenwel een aantal gemeenschappelijke en diepgaande levensvragen: kun je korte metten maken met wie je bent? In welke mate ben je zelf meester over je lotsbestemming? Kan je jezelf opnieuw uitvinden? De twee romans zijn eveneens behoorlijk ‘noir’; donker en hard.

Deze dubbelroman ademt sfeer die wel behoorlijk duister en ja, vaak raadselachtig is qua inhoud. In Ondijk/Punt geeft de auteur zijn landschappen bijzonder filmisch weer. Vooral de Noord-Hollandse polder uit Ondijk speelt een opmerkelijke rol,  bijna zelfs de hoofdrol. Zijn stijl is heel treffend en tevens eigenzinnig; hij doet gewoonweg zijn eigen ding. Barry Smit maakt er een mooie, maar ook wel gecompliceerde puzzel van. Bruusk springt hij heen en weer in de tijd, of last hij plots korte flashbacks in. Tevens schakelt hij pardoes over naar een ander personage, ofwel kiest hij kordaat voor een andere invalshoek. Smit laat vooral heel veel over aan de fantasie en het beoordelingsvermogen van de lezer.