Somberman, de antipode van Campert

Remco Campert (1929) is een levend monument. Deze kranige krijger kan het niet laten; hij moet en zal dan ook elke dag schrijven. Dit doet hij nog steeds, ondanks zijn fraaie leeftijd, tussen twee en vijf uur in de namiddag. Hij schrijft zich als het ware ‘naar de dood toe’. Campert houdt vooral van poëzie; indien nodig zou hij stoppen met het schrijven van zijn columns. De auteur kreeg in 2015 de prestigieuze Prijs der Nederlandse Letteren, de hoogste onderscheiding in het Nederlandse taalgebied.

Onlangs bracht De Bezige Bij een bundel columns uit, die eerder wekelijks in de Volkskrant verschenen tussen juni 2014 en 10 maart 2016. In totaal 84 korte verhalen over zijn beschermeling Somberman met de gepaste titel Somberman op drift. Deze sombere man is werkelijk de antipode van zijn schepper Campert. Moppert hij niet, dan is hij ongetwijfeld erg ongerust als alles loopt zoals het hoort. Daar houdt Somberman niet van. Dit personage of typetje bestaat al sinds 1985, toen de auteur het jaarlijkse Boekenweekgeschenk schreef.

“Het is een dag waarop Somberman het wel ziet zitten. Dat komt niet vaak voor in zijn leven, maar de dag begon goed. Eerst die glijpartij in de badkamer waarbij hij pijnlijk op zijn stuitje terechtkwam, daarna bij het openmaken van zijn post de herhaalde aanmaning van de belasting, gevolgd door het op straat in botsing komen met een roekeloze skateboarder, wat hem een gekwetst scheenbeen bezorgde. Wie weet wat de dag hem verder nog brengen zal. Dan begint het mis te lopen. De zon schijnt bijvoorbeeld.” In een messcherpe waarneming typeert Campert zijn geesteskind. De auteur schrijft hier over de kleine dingen uit het dagelijkse leven van zijn hoofdpersonage. Met zin voor humor, maar ook met een bijzonder kritische blik. Precies alsof Somberman echt niet gelukkig mag zijn.

In 84 aangename en attractieve columns schetst Remco Campert - op een speelse en grappige wijze - de dagelijkse beslommeringen van de heer Somberman. Het typetje moppert er flink op los. Hoe ongelukkiger hij is, hoe beter hij zich voelt. Het boekje wordt ook nog eens extra opgevrolijkt met 19 toepasselijke tekeningen van cartoonist en striptekenaar Stefan Verwey (1946). Een lust voor het lezersoog. In een van deze tekeningen wordt duidelijk uitgebeeld hoe gevat Somberman reageert als hij tijdens een signeersessie geen enkel boek verkoopt: “Dik tevreden!”

Een stevige glimlach vergezelt je tijdens het lezen. In elk spitsvondig stukje bevindt Somberman zich in een andere situatie, of heeft hij andere gedachten. Zijn humeur staat steeds centraal. Hoe meer hij bromt, hoe vrolijker je ervan wordt! Somberman op drift, of de niet-aflatende strijd tegen het gelukkig zijn.

Toch maar eindigen met een ernstig fragment, geschreven door Campert: “Pas als je je laatste woord hebt gesproken is de rest silence. De dood volmaakt het gedicht.” (uit de column Poëzie van de Volkskrant, 30 mei 2015)