Familieroman, mooi in al zijn eenvoud
Met de familieroman Stramer, uit het Pools vertaald door Charlotte Pothuizen, toont Mikołaj Łoziński zijn schrijftalent. De auteur, tevens scenarist, heeft zich voor een van de hoofdpersonages deels gebaseerd op het levensverhaal van zijn grootvader. Het boek is bewerkt voor film en toneel.
'Probleemloos sleurt Łoziński je mee in het verhaal; hij is een vlotte verteller met oog voor detail.' – recensent Guy
Nathan Stramer laat Amerika en zijn broer Ben achter zich, om terug te keren naar Polen. Hij wil immers trouwen met zijn grote jeugdliefde Rywka. Het Joodse stel vestigt zich in Tarnόw, een stadje in het zuiden van Polen. Het eerste kind van de Stramers leeft slechts drie weken. Zes andere gezonde telgen volgen. Tevergeefs blijft Nathan hopen op een financiële meevaller, zodat hij en zijn gezin eindelijk weg kunnen uit hun veel te kleine huis en de arme buurt. De kinderen krijgen een eenvoudige en evenwel warme opvoeding. Elk afzonderlijk streven ze hun individuele dromen na. Intussen verandert het wereldbeeld; stilaan begint het gezin Stramer te beseffen dat de naderende Tweede Wereldoorlog alles zou kunnen omvergooien.
'Als Rywka een week later licht en frisse lucht de woning binnenliet, en Nathan gezond opstond uit bed, waren de kinderen zo blij alsof het ook aan hen te danken was. De vreugde was niet van lange duur.'
De roman speelt zich af in de periode voor en tijdens de aanvangsfase van de Tweede Wereldoorlog. Het geschiedkundige plaatje is correct weergegeven, bijvoorbeeld met de opkomst en de kracht van het fascisme; het communisme, de discriminatie en het antisemitisme. Feiten en fictie vullen elkaar perfect aan; de auteur heeft de weinige informatie waarover hij beschikte, aangevuld met historische gegevens en een hoge dosis fantasie. Vanuit telkens wisselende perspectieven, waarbij elk gezinslid apart benaderd wordt, volgt de lezer de belevenissen op de voet. Hier stuit je echter op de vaststelling dat niet alle personages even sterk of grondig zijn uitgediept. Dit is niet echt een storend element, omdat de focus in elk geval komt te liggen op het menselijke aspect.
'Als de oorlog zou uitbreken, zouden Stalin en de Engelsen de moffen wel verjagen. Ze zouden het op een lopen zetten. En Polen zou bevrijd worden'
Nathan is heel ambitieus, af en toe krijgt hij vanuit Amerika geldelijke steun van broer Ben. Jammer genoeg is dit onvoldoende om te slagen als ondernemer. Telkens na een fout gelopen zaak, belandt Nathan in een tijdelijke dip. Daartegenover zorgt zijn vrouw Rywka voor het welzijn van de kinderen, terwijl ze zo graag de zee wil zien. Probleemloos sleurt Łoziński je mee in het verhaal; hij is een vlotte verteller met oog voor detail. Hij hanteert een meeslepende stijl en zet geen al te lange of gecompliceerde zinnen neer. De hoofdstukken zijn beknopt, zodat je telkens geboeid uitkijkt naar wat volgen gaat.
Stramer is een knappe en ontroerende roman, mooi in al zijn eenvoud. Het dagelijkse leven en de toekomstdromen van een doodgewoon gezin staan centraal. Eind 2023 is in Polen De Stramers, het vervolgdeel, verschenen. Het is alleen nog wachten op een nieuwe vertaling.
Wil jij ook meer en leuker lezen? Lees dan dit boek voor de Hebban Reading Challenge van 2024!
Vink er bijvoorbeeld de volgende checklistcategorieën mee af: 'Lees een jong boek' en 'Lees een ver boek'. Meedoen kan via Hebban.nl/challenge.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Guy Doms
Gesponsord
Het intrigerende verhaal achter de moordenaar van Willem van Oranje. Vol spanning en gruwelijke plottwists!
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
