Onverwerkte jeugdtrauma's komen tot uitbarsting
Met De jongen in de gestreepte pyjama, verschenen in 2006, heeft de Ierse schrijver John Boyne (1971) een kanjer van een bestseller geschreven. Intussen is het boek wereldwijd ruim elf miljoen keer (!) over de toonbank gegaan. Het succesverhaal levert ook zevenvijftig vertalingen en een verfilming op. Eindelijk is nu Toen de wereld brak verkrijgbaar; het is een logisch vervolg op zijn eerdere imposante roman. De ontelbare fans hebben hier heel lang op gewacht.
'Genadeloos fileert Boyne zijn hoofdpersonage en haar onverwerkte trauma’s.' – Recensent Guy
Deze keer is Gretel Fernsby, de oudere zus van voormalig hoofdpersonage Bruno, het centrale personage. In 2022 is de weduwe bijna tweeënnegentig en woont al een hele tijd op een luxueuze wijze in Londen. Gretel weigert halsstarrig over haar duistere periode te spreken; of over haar vlucht uit Polen zo’n zeventig jaar geleden. In alle talen zwijgt de oude vrouw over het naoorlogse verblijf in Frankrijk; over haar vader wil ze het zeker niet hebben. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij commandant van het dodenkamp in Auschwitz. Ginds voltrok zich tevens het verschrikkelijke drama van haar jonge broertje Bruno. Wanneer ze nieuwe buren krijgt, ontmoet ze Henry, een negenjarige jongen. Hij slingert haar onbewust tachtig jaar terug in de tijd. Henry roept bij haar gedachtes op die Gretel snoeihard confronteren met vroeger.
'Nadat ze hem hadden doodgeschoten gooiden ze zijn lichaam op straat, zodat de honden erom konden vechten. Soldaten met geweren hielden de wacht zodat wij er niet tussen konden komen. Het duurde een week voordat we zijn lichaam, of wat ervan over was, mochten meenemen en hem een fatsoenlijke begrafenis konden geven.'
Toen de wereld brak, vertaald door Anke Frerichs en Ton Heuvelmans, is een krachtige en aangrijpende roman, waarin de bejaarde hoofdpersoon zware klappen te incasseren krijgt. Een oude vrouw herbeleeft de meest cruciale momenten uit haar leven, waarbij ze de met schuld beladen geheimen uit haar jeugdjaren probeert te verwerken. Vanuit haar thuisbasis Londen keert ze in haar hoofd terug naar de periode dat ze met haar moeder is weggevlucht uit Polen en in Parijs is beland. Verder volg je haar gedurende haar onderkomen in Australië (begin van de jaren vijftig) en haar definitieve verhuis naar Engeland. In Londen sluit ze vriendschap met Heidi, een dame die begint te dementeren. Als Gretel haar nieuwe buren ontmoet, is haar zorgenvrije leven voorbij. De gewelddadige houding van de vader uit dit gezin - tegenover zijn vrouw en zoontje - betekent voor Gretel de aanzet tot het onthullen van haar vreselijk oorlogsverleden.
'Ik hield mezelf voor dat ik me nergens schuldig aan had gemaakt, dat ik nog maar een kind was geweest, maar ergens in mijn hoofd zat een stemmetje dat vroeg waarom ik, als ik dan zo onschuldig was, onder een verzonnen naam door het leven ging.'
Erg knap hoe de auteur – in een opvallend toegankelijke taal - haar schuldgevoel naar boven weet te halen; hoe de lezer haar hoog oplaaiende emoties voelt. Ze gaat grondig nadenken over de wandaden van haar vader in het concentratiekamp; over haar persoonlijke rol in de dood van haar broertje Bruno. Genadeloos fileert Boyne zijn hoofdpersonage en haar onverwerkte trauma’s. Aan belangrijke thema’s geen gebrek; een levenslang schuldgevoel, ontkenning, medeplichtigheid, verdriet, de gruweldaden van de nazi’s tijdens de oorlog, et cetera. Het verleden blijft je resoluut achtervolgen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Guy Doms
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
