Confuus lezershoofd hunkert naar ultieme verlossing

In Verwarring, het derde boek in de Engelse ‘Cazalet-kronieken’, komt Elizabeth Jane Howard (1923-2014) pas echt goed op stoom. Dit keer omspant ze de periode tussen 1942 en mei 1945. Inge Kok vertaalt de vijf delen naar het Nederlands; een dijk van een opdracht.

De Tweede Wereldoorlog is al een heel eind gevorderd; de uiteindelijke bevrijding laat niet lang meer op zich wachten. Bij de Cazalets, een familie van houthandelaars, zijn de kleine meisjes uit de vorige delen intussen groot geworden. De ravissante maar eigenzinnige Louise zet haar kinderdromen opzij en kiest resoluut voor een huwelijk met Michael. Ze is hiervoor nog veel te jong eigenlijk; een rampzalige afloop laat zich al snel raden. Polly en Clary, de nichtjes van Louise, zoeken hun geluk in Londen. Sporadisch verneem je eveneens hoe het met de andere leden van de familie gaat. Wat is er met Rupert, een van de vier kinderen van de generaal en de baronie, gebeurd? Hij is immers nog steeds vermist. Is hij gesneuveld, of komt hij alsnog opdagen?  Zodra de bevrijding eindelijk een feit is, begint een nieuwe episode in het leven van de Cazalets.

“De rest van de week verstreek met muziek en Michael die haar tekende en aan een olieverfschilderij begon, en met grappen en spelletjes met de buren en een danspartij en de rechter die hen voorlas, en ze werd door iedereen behandeld met plagende, liefdevolle toegeeflijkheid en ze was het bevoorrechte, vertroetelde kindbruidje.”

Nog steeds, net zoals in de voorgaande delen, bots je op langgerekte - ook wel eens gecompliceerde - zinsconstructies. Verwarring, de titel dekt helemaal de lading van het verhaal. Beroering, opwinding, onduidelijkheid troef in het boek. Zowel bij de personages als bij de lezer. Gelukkig staat bovenaan elk hoofdstuk over wie het gaat. Wanneer te veel familieleden samen onder één dak verblijven, gaan ze op mekaars lip zitten. Amoureuze en buitenechtelijke toestanden maken de consternatie nog groter. In een razende vaart volgen de diverse gebeurtenissen elkaar op.

‘Vol gas vooruit’, heeft de schrijfster wellicht gedacht tijdens het schrijven van dit deel. Meesterlijk vertelt ze over het – soms wel erg turbulente – liefdesleven van een aantal personages. Als een psycholoog gaat ze dieper in op het verlies van een dierbare, of typeert ze echte vriendschappen. Tevens maakt ze handig gebruik van haar eigen levenservaringen. Kijk maar hoe het Louise vergaat. Op imposante wijze verhaalt Howard over het dagelijkse leven van een Engelse gegoede familie. Een sage zonder heldendaden en toch levert ze enorm boeiend leesvoer af. Maar bovenal: het is uitermate verslavend.

Het is zo klaar als een klontje dat Elizabeth Jane Howard de klemtoon legt op haar vrouwelijke karakters. De mannen behandelt ze eerder stiefmoederlijk. Toch zet dit geen domper op de leesvreugde. Het aantal romanfiguren is sowieso al groot genoeg, zelfs zonder de heren. Af en toe even de stamboom van de Cazalets en hun volgelingen raadplegen is zeker geen overbodige luxe. Kortom, in Verwarring schotelt Howard haar lezers een verhaal voor met een bijzonder hoog soapgehalte. De intrigerende cliffhanger aan het eind is meer dan een doodgewone uitnodiging tot het lezen van Bevrijding, het vierde deel. Hunkeren naar de ultieme verlossing; met een confuus lezershoofd.