Getroebleerd en getoucheerd blijf je achter
Zien en Horen verschenen in respectievelijk 2000 en 2002 als De naam van mijn vader en De lachende derde. Beide verhalen komen nu op de markt in een herziene versie, in de nieuwe uitgave Zien Horen Zwijgen. Zwijgen is het sluitstuk en volgt bijna vijftien jaar later als derde deel van de trilogie. Drie psychologische romans die eenzelfde thema aansnijden: de gecompliceerde verhouding tussen een vader en zijn dochter. Dit is geen verrassing, als je vertrouwd bent met het werk van Sabine van den Berg (1969).
Drie impressionante en tegelijk macabere verhalen, verteld vanuit het gezichtspunt van de dochter in kwestie. In Zien ligt de focus op een jong meisje dat flink wordt geplaagd door haar oom. Dit raakt haar intussen al niet meer. Nadat haar ouders eerder verdwenen uit haar leven, belandt zij bij haar opa en oom. De bizarre verhouding met haar oom zet haar opnieuw aan het denken over haar bijzondere wijze van omgang met haar vader. Het meisje confronteert de lezer met haar pogingen om dat fenomeen te verwerken. In de volgende twee verhalen speelt Leda, een eerder aarzelend meisje, de hoofdrol. Zij moet opboksen tegen haar vader; de pater familias die de touwtjes in handen houdt.
“Op het grasveld is je vader naast je komen liggen, op zijn zij. Zijn veren heeft hij onderweg verloren, maar dat geeft niet. De verf heeft hij meegenomen en er zijn gezicht en haren mee ingesmeerd. Zijn mond opent en sluit zich, telkens opnieuw, alsof hij playbackt zonder geluid. Misschien hoort hij het lied alleen in zijn hoofd.”
De belangrijkste personages worden door Sabine van den Berg snoeihard getypeerd, zonder medelijden. Zij snijdt echt wel diep in haar karakters, vol overtuiging neergezet, trouwens. De verstikkende verhouding tussen vaders en dochters kruipt onder je vel. Knap hoe zij haar taalgebruik aanpast aan haar karakters. Ook hanteert de schrijfster een heldere en ontvankelijke, beeldende schrijftaal. Toch overheerst hier niet de taal, het verhaal zelf bepaalt de atmosfeer. De psyche van een jong meisje wordt blootgelegd, terwijl zij haar vader van zich wegduwt, op weg en op zoek naar volwassenheid. Een jonge meid groeit op tot een puber die haar persoonlijkheid en lichaam ontdekt.
Neem je als lezer een eerder afwachtende houding aan, dan slaagt de auteur er wonderwel in om je in het verhaal te duwen. Bijzonder raak geschetste passages doen je zelfs twijfelen: is dit nu echt, of is het uiteindelijk maar fictie? Soms wordt het totale beeld zelfs vaag. De oplossing? “Zoek het maar uit, gebruik je eigen voorstellingsvermogen”, zou de auteur je als advies kunnen influisteren.
Zien Horen Zwijgen is een geslaagd drieluik dat de lezer getroebleerd en getoucheerd gaat achterlaten. Het benauwende gevoel waarmee je wordt opgezadeld zal maar langzaam vervliegen. Een strak gecomponeerde trilogie, waarin autoriteit, overtuiging en imaginatie een primordiale rol opeisen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Guy Doms
Gesponsord
Als Jolenes helikopter crasht in Irak, moet ze terugkeren naar het huwelijk en gezin dat ze onder hoogspanning achterliet. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.
Beth leidt een gelukkig leven met haar man Frank op hun schapenboerderij, maar dan komt haar jeugdliefde Gabriel terug, met wie ze als zeventienjarige een intense zomer beleefde. Bekijk alle Boekenweektips.
Fayes vader bedreigt niet alleen haar, maar ook haar dierbaren en levenswerk, het bedrijf Revenge. Ze roept haar vriendinnen om zich heen om de ultieme wraak te plannen. Bekijk alle Boekenweektips.
In concentratiekamp Westerbork doet jonge moeder Catharina alles wat nodig is om haarzelf en haar zoon te laten overleven. Ze gaat als showgirl dansen in het beroemde kampcabaret. Bekijk alle Boekenweektips.
Isabel woont alleen in het huis van haar overleden moeder, waar alles rustig voortkabbelt tot plotseling haar broer Louis met zijn nieuwe vriendin Eva voor de deur staat. Bekijk alle Boekenweektips.
Een onweerstaanbare schelmenroman over Algot Olsson en een bonte verzameling mensen. Algot stort zich op de mooie en hopelijk lucratieve kunst van het distilleren van brandewijn. Bekijk alle Boekenweektips
Een jonge cartograaf vertrekt naar Amsterdam en tekent voor zijn grote liefde in zijn wereldkaart, vlak naast de evenaar, een 'nog onontdekt' eiland dat haar naam draagt. Bekijk alle Boekenweektips.
Op een koude winteravond belandt de zeventigjarige Leah met haar auto in het water. Hoewel de kade al snel vol mensen staat, doet niemand iets. Tot grote frustratie van studente Mirjam. Bekijk alle Boekenweektips.
De meningsverschillen over hoe het tuincomplex bestuurd moet worden, kunnen elk moment weer oplaaien, maar de grootste dreiging komt van de kant van de gemeente. Bekijk alle Boekenweektips.
Philip Dröge duikt in de curieuze geschiedenis van Nederlandstalig New York en New Jersey en doet dat op de fiets. Een boek dat reisgids, geschiedenisboek en road novel ineen is. Bekijk alle Boekenweektips.
Taalwetenschapper Khalid Mourigh gaat de straat op en de scholen langs om straattaal, het gebruik van Engels en de meertaligheid van het Nederlands te onderzoeken. Bekijk alle Boekenweektips.
Aan het begin van de Eindtijd valt de vrijdenkende engel Astoreth naar de aarde. Hij raakt verzeild in apocalyptische avonturen die hem van Amsterdam naar het Zweedse platteland voeren. Bekijk alle Boekenweektips.
Een meisje en een vis denken beiden dat de ander gevangenzit en dus maken ze een wak, maar ze beseffen dat het beter is als ze blijven waar ze zijn. Bekijk alle Boekenweektips.
Terwijl de ambitieuze Pierre groeit in zijn rol op de redactie van een tijdschrift, kelderen de abonneecijfers. Hoe lang moeten tradities en gewoontes in stand worden gehouden? Bekijk alle Boekenweektips.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog raken de levens van Luna en haar vader, de Joodse Rifka, de Indiase Chandar en Thiemen met elkaar verweven op een manier die zij niet voorzien. Bekijk alle Boekenweektips.
Eliza had zes broers, maar alleen Krekel is nog over. Een bangerik, een huilebalk, een blok aan haar been, eigenlijk. Alles gaat mis, maar Eliza en Krekel blijven zoeken naar hun verdwenen broers. Bekijk alle Boekenweektips.
Als de literaire bundel van zware crimineel Derek L. op het punt staat te verschijnen, mag hij tijdens zijn weekendverlof van de gevangenis aanwezig zijn op zijn eigen boekpresentatie. Bekijk alle Boekenweektips.
In dit hartstochtelijke pamflet toont docent Karim Amghar aan hoe mbo'ers nog steeds te maken hebben met onderwaardering, terwijl ze onmisbaar zijn voor de samenleving. Bekijk alle Boekenweektips.
Wanneer Hitler aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog Oostenrijk binnenvalt, moeten vijf hechte vrienden kleur bekennen. Kun je een ander ooit ten diepste kennen? Bekijk alle Boekenweektips.
Iemand breekt in bij Simon en beweert dat ze beiden vastzitten op een alternatieve belevingsvakantie. Het is het begin van een aangrijpende speurtocht. Bekijk alle Boekenweektips.
Stine Jensen verkent hoe mediastormen kunnen ontstaan en hoe je filosofie kunt inzetten om ze te duiden. Bekijk alle Boekenweektips.
Een kleurrijke groep outcasts raakt betrokken bij het mysterie van Salomé Abergel, de beroemde kunstenares die op het hoogtepunt van haar carrière plotseling verdwijnt. Bekijk alle Boekweektips.
Als Hitler aan de macht komt, vluchten Eva en Itzhak naar het conservatieve Zeeland. Daar haalt het gevaar hen in en Eva zal moeten kiezen. Bekijk alle Boekenweektips.
In de persoonlijke verhalen van Rusland-correspondent Iris de Graaf lees je hoe het is om als jonge vrouw verslag te doen vanuit Moskou, in het land van haar grootmoeder. Bekijk alle Boekenweektips.
Het is ronduit indrukwekkend wat we weten van onze moedertaal, wat we ermee kunnen, en hoe we dingen haarfijn aanvoelen. Bekijk alle Boekenweektips.
Sinds 2015 zit Astrid Holleeder ondergedoken, wat enorme impact heeft op haar leven en dat van haar familie. Ze vertelt over de dagelijkse routines, constante waakzaamheid en haar angst. Bekijk alle Boekenweektips.
