Een waardig afscheid

Hij overleed net voor zijn laatste boek Zweedse laarzen  in ons taalgebied verscheen. Henning Mankell (1948-2015) verloor de ongelijke strijd tegen het vreselijke monster dat longkanker heet. Tijdens zijn aftakelingsproces schreef de Zweedse auteur de autobiografische roman Drijfzand, nadien gevolgd door Zweedse laarzen, een losstaand vervolg op de geprezen roman Italiaanse schoenen. Ook nu geen nukkige politie-inspecteur Kurt Wallander meer, die is intussen al een hele tijd van het thrillertoneel verdwenen. Wallander en zijn geestelijke vader Mankell werden dankzij elkaar wereldberoemd.

Ex-chirurg Fredrik Welin is bijna 70 jaar en woont afgezonderd van de buitenwereld. Zijn huis vat tijdens een herfstnacht vlam. Fredrik ontwaakt en kan pas op het allerlaatste moment de vlammenzee ontvluchten. Hij ontsnapt aan een gewisse dood, nadat hij eerst nog snel twee linkse Zweedse laarzen heeft aangetrokken. Van zijn woning op een eilandje in de Oostzee blijft niets meer overeind; hij is alles kwijt. Tot overmaat van ramp wordt hij ook nog beschuldigd van brandstichting. Fredrik voelt zich oud, nutteloos en moet dus zijn leven heroriënteren. Totaal onverwacht krijgt hij hierbij de hulp van zijn onstuimige en wispelturige dochter Louise. Dan verschijnt ook Lisa, een jonge journaliste in zijn leven. Vanaf dat moment laait het vuur in hem opnieuw op en borrelen gevoelens en emoties op, waarvan hij dacht dat hij die nooit meer zou kunnen krijgen. Als nog twee huizen in het Scherengebied afbranden, start men het onderzoek naar de pyromaan.

“Ik vroeg me plotseling af hoe ik de pijn en het verdriet die me hadden getroffen moest zien te verdragen. Ik was te oud om opnieuw te beginnen. De toekomst deed er het zwijgen toe. Ik hoorde en zag geen uitweg.”

Een melancholisch verhaal over veroudering, eenzaamheid en het zoeken naar antwoorden op bijzondere levensvragen. Op een intens weemoedige wijze blikt de auteur zelf terug op het verleden en denkt met afschuw aan zijn nakende dood. Hij uit zijn diepste respect voor de natuur die hij met oog voor detail beschrijft en steekt een waarschuwende vinger uit naar de huidige maatschappij. 

De passage waarin Henning Mankell vertelt over een kankerpatiënt bezorgt de lezer een bijzonder bittere nasmaak. Zeker de wijze waarop de auteur het in zijn boek verwoordt.

In Zweedse laarzen  is de dood nooit veraf. Fredrik vraagt zich af wat hij zijn dochter Louise moet achterlaten na zijn overlijden. De twijfel slaat toe, zelfs op verschillende terreinen. Een oude man blikt terug op zijn leven, terwijl hij zich vastklampt aan wat hij nog over heeft. Hij heeft ervoor gekozen om na zijn bruusk stopgezette carrière in isolement te gaan leven. Fredrik is eenzaam, toch smacht hij naar wat aangenaam gezelschap. Een mooie paradox.

Zweedse laarzen  is net als Italiaanse schoenen  geen thriller maar een melancholische roman. De schrijver verdiept zich over veroudering, liefde, verlangen en bedrog. Zonder twijfel heeft Mankell in zijn laatste boek ook autobiografische elementen verwerkt. Het thema spanning is in dit boek echt van ondergeschikt belang.

De lezer krijgt een ontroerend verhaal waarin de auteur zijn rustige vertelstijl aanhoudt. Hij geeft een inzicht in de menselijke psyche. Hoe moet je omgaan met eenzaamheid, met ouderdom en ja, met de dood? De twijfels van de oude chirurg Fredrik lijken opvallend veel op die van de soms onzekere en verdrietige inspecteur Kurt Wallander. We herkennen hier duidelijk de hand, maar zeker ook enkele karaktertrekken van Mankell zelf. 

Met Zweedse laarzen  neemt deze alom geprezen schrijver op een waardige manier afscheid van zijn ontelbare fans. Vaarwel, Henning Mankell. We zullen u missen!