Transgenerationeel trauma zichtbaar gemaakt

Maddy Stolk studeerde Engelse taal en letterkunde. Ze werkte als eindredacteur voor diverse tijdschriften en schreef columns voor Het Parool, Quote, Linda.nl en Nieuwe Revu. Soedah, laat maar is haar debuutroman.

De schrijver laat ons kennis maken met Tara Lapré op het moment dat haar moeder als laatst overgebleven ouder is overleden en ze het ouderlijk huis moet gaan leeghalen. Een huis vol met spullen die haar moeder verzamelde, bij zich hield en niet weg kon gooien. Een huis vol herinneringen aan een jeugd die getekend is door het trauma dat haar ouders hebben op gelopen in Nederlands-Indië.

Het is trauma waar haar vader nog wel over kon praten, maar waar Tara te weinig vragen bij stelde. Haar moeder gaf er niets van prijs, maar reageerde daardoor wel hard en vrij liefdeloos op Tara en haar zus. Door het opruimen van het huis wil Tara antwoorden vinden op de vragen die ze niet aan haar vader heeft willen of kunnen stellen en het verhaal ontdekken dat haar moeder niet kon vertellen, om zo het transgenerationele trauma niet door te geven aan haar eigen dochter.

Het verhaal bestaat uit drie verhaallijnen. Het verhaal van Tara, door haarzelf verteld, over haar zoektocht naar het verleden van haar ouders. In de tweede verhaallijn leer je Tara in haar jeugd kennen. Hoe ze gebukt gaat onder de grillen van haar moeder en het vaak goed praten hiervan door haar vader. Deze twee verhalenlijnen zijn knap met elkaar verweven en lopen vrij natuurlijk in elkaar over. Een enkele keer lijkt het een willekeurig gekozen herinnering waardoor je even de lijn van het verhaal kwijt bent. Als derde verhaallijn zijn er de cassettebandjes waarop haar vader zijn verhaal vertelt. Een mooie vondst van de schrijver om, apart van het verhaal van het hoofdpersonage, zo het verhaal van haar vader en zijn familiegeschiedenis te vertellen.

Stolk heeft een vlotte en prettige schrijfstijl. Vele schrijnende gebeurtenissen worden met droge humor beschreven. Het gevolg hiervan is echter wel dat ze wat afstand creëert, waardoor de soms hartverscheurende dingen die Tara meemaakt in haar jeugd je wat minder raken.

'Mama trekt me van de grond en sleurt ons naar binnen. "Niet zo’n soesa alsjeblieft! Denk aan de buren." Dat ik onderhand vaker aan de buren denk dan aan mezelf vertel ik haar niet, daarvoor doet mijn buik te veel pijn.'

Soedah, laat maar is autofictie, een roman met autobiografische elementen. In interviews laat Stolk weten dat veel in het boek autobiografisch is en dat het een bewuste keuze is geweest om voor fictie te kiezen. Om van haar verschillende herinneringen een coherent verhaal te maken, gebruikt ze daardoor af en toe iets te veel toevalligheden. Wanneer Tara struikelt, valt haar oog plots op een doos onder een kast die ze nog nooit gezien heeft, ook rammelt er ineens iets in een deksel en vangt iemand toevallig een gesprek op. Dit zijn echter kleinigheden die nauwelijks impact hebben op de leesbaarheid van het hele verhaal.

Maddy Stolk heeft met haar roman zeker wat toegevoegd aan het begrijpen wat de gevolgen voor kinderen kunnen zijn van de trauma’s die ouders hebben opgelopen. Belangrijk blijft om zichtbaar te maken wat niet verteld kon worden en dat maakt dit boek de moeite van het lezen waard.