Een eerbetoon aan the Golden Oldies van de SF

Dit vijfde en laatste boek van de serie The Long Earth is geschreven in 2014, vrij kort voor het overlijden van Sir Terry Pratchett, die zijn beroemdheid vooral dankt aan zijn humoristische en filosofische fantasyserie Discworld (Schijfwereld). In de serie The Long Earth bundelt Terry Pratchett zijn krachten met Stephen Baxter, schrijver van harde SF met universum- en eonen-omspannende plotlijnen (The Xeelee sequence). Dit is een ‘match made in heaven’ voor de lezer. Samen krijgen ze het voor elkaar om een lichtvoetig epos te schrijven over de toekomst van de mensheid nadat in één klap de grondvesten onder onze bekende wereld zijn weggeslagen.

In The Long Earth ontdekt de mensheid in de nabije toekomst dat de Aarde ontelbare zusterwerelden heeft die, als kralen aan een ketting, maar één stapje van elkaar verwijderd zijn. Al die zuster-Aardes vormen een oneindige speeltuin met een enorme variatie aan landschappen en natuurlijke omstandigheden, maar ze hebben één overeenkomst: er wonen geen mensen.

Het zetten van die ene stap naar de buur-aarde, ‘stepping’, kan door bijna iedereen worden gedaan, met behulp van een huisvlijt-hulpmiddel gebouwd rond een aardappel; de ‘stepping box’. Zoals dat gaat bij goede SF ben je als lezer gaarne bereid om deze gimmick te accepteren, want zou het niet geweldig zijn als het kon? Drie keer klakken met de hakken van je schoenen en wég ben je,  maar dan anders. Op Step Day zetten mensen massaal de eerste stap. In de eerste vier delen wordt uitgebreid ingegaan op de gevolgen van de ontdekking van The Long Earth: migratie, politieke onrust, expansiedrift, ontdekkingen, goudkoorts, landjepik en een veelheid aan nieuwe samenlevingsvormen.

Deel vijf begint met een mysterieuze oproep vanuit de ruimte, “Come to us”, en volgt de reactie daarop van alle favoriete karakters uit de eerdere verhalen. Joshua Valienté, de eerste en beroemdste ‘stepper’, Lobsang, de mysterieuze AI-annex-motormechanicus, admiraal Maggie Kauffman, Sister Agnes, ze zijn inmiddels allemaal op leeftijd en een beetje avonturen-moe maar ze beantwoorden de oproep. Al snel blijkt dat al het intelligente leven in The Long Earth op een of andere manier aan de oproep moet voldoen. In het verhaal komen we er ook achter wat de mysterieuze Traversers eigenlijk zijn en we bezoeken de wereld die de nomadische Trolls als hun rustplaats beschouwen.

Het verhaal zelf is, vergeleken bij de eerdere vier boeken, wat zwakker. Er zit een flink plotgat in het verhaal en ook de research is niet overal even grondig uitgevoerd (voor de geo-astro-nerds onder ons: Arecibo, Porto Rico, ligt niet in een vulkaankrater, maar in een polje). Ook mist het verhaal de scherpe humor van Terry Pratchett. De ‘running gag’ is net iets te flauw en wordt net iets te vaak gebruikt. Maar nog steeds spreekt er vakmanschap en vertelkunst uit. De eindjes worden mooi aan elkaar gehecht en de saga voelt voltooid aan, met aan het einde natuurlijk een nieuw begin.

Het hele verhaal leest als een eerbetoon aan the Golden Oldies van de SF. Arthur Clarke’s 2001 - A space Odyssee speelt een prominente rol, net zoals de film Contact en de serie Star Trek. Hoofdpersonen gebruiken volop ‘geeky references’. De auteurs doen hun uiterste best om de lezers het gevoel te geven dat het epische verhaal dat ze vertellen, worteltjes heeft in de klassieken en niet persé iets nieuws is.

Het is Pratchett en Baxter niet kwalijk te nemen dat het verhaal wat minder is dan de vorige delen. Het is nog steeds uitermate leesbaar, het was een werk van liefde en een kathedraal van verbeeldingskunst en het is volbracht. Arthur Clarke zou trots op ze zijn.