Balans in een complexe werkelijkheid

Erik Rozing is psychiater. Hij debuteerde in 2016 met De psychiater en het meisje, waarmee hij op de shortlist van de Hebban Debuutprijs belandde. In zijn tweede roman Het beste voor iedereen gaat het opnieuw over hoofdpersonage Stella, alhoewel beide boeken zeer zeker prima afzonderlijk van elkaar gelezen kunnen worden.

Stella is een jonge vrouw die aan de ene kant zeer humoristisch, innemend, intelligent en bruisend is, maar aan de andere kant een verleden heeft dat ze ondanks jaren van therapie niet achter zich kan laten. Ze heeft borderline waardoor ze ook grillig en onvoorspelbaar uit de hoek kan komen en maakt op een gegeven moment de keuze om over te gaan tot zelfeuthanasie. Bij de Einder, een organisatie die haar helpt om aan de benodigde medicatie voor dat zelfbeschikkingsrecht te komen ontmoet ze Milou, een jonge filmmaker die als afstudeerproject wel een film wil gaan maken over de laatste weken van het leven van Stella. Door de gesprekken tussen Milou en Stella wordt steeds duidelijker welke obstakels Stella in haar leven is tegengekomen.

Rozing heeft zich met Het beste voor iedereen nog verder ontwikkeld als rasverteller; behalve het schrijnende levensverhaal van Stella vertelt ook Milou haar eveneens lang niet vrolijke relaas van haar jeugd, maar ook bijvoorbeeld de verhalen van de vader van Stella en dat van haar psychiater worden via een aantal perspectiefwisselingen zo verteld, dat de lezer hen naast Stella als volwaardige karakters in het meeslepende verhaal beschouwt. Het beste voor iedereen is een boek dat, zoals het goede literatuur betaamt, vragen opwerpt. Vragen over slachtofferschap en de gevolgen daarvan en in hoeverre een mens in staat is om keuzes te maken, vragen over het recht op zelfbeschikking, letterlijk dus vragen over leven en dood.

Daarnaast is er sprake van een geweldig interessant spanningsveld tussen waarheid, verbeelding, werkelijkheid en fictie. Vanwege de borderline van Stella, de benevelde staat waarin haar vader regelmatig verkeert en de fictieve verhalen die haar psychiater zelf blijkt te schrijven en de therapeutische verhalen die hij Stella laat schrijven, is de ware toedracht van bepaalde gebeurtenissen lang niet altijd even duidelijk. Dat het Rozing juist om dat spanningsveld te doen is blijkt op diverse plaatsen in het boek met een zinsnede als ‘Sometimes you have to lie to tell the truth,’ en uit de volgende overpeinzing van de psychiater:

“De werkelijkheid biedt de mogelijkheid om je angsten te overwinnen, en het verhaal om je lafheid te verbergen. En weer zag ik me gereduceerd tot degene die alles vastlegde en voelde ik me te goed om nog te reageren op mijn retorische vragen. Voor de zoveelste keer had de psychiater het laatste woord en was de schrijver, welbeschouwd, een sukkel.”

Het beste voor iedereen is een vlot geschreven, en ondanks de schrijnende thematiek, bij vlagen toch ook een humoristisch boek, waarin het Droste-effect van de schrijvende psychiater, die trouwens eveneens Erik Rozing blijkt te heten, een interessante rol heeft. Het is een intrigerend boek dat vanwege de met kennis van zaken beschreven personages grote indruk maakt en een boek dat nog lang nadat je de laatste bladzijde hebt gelezen stof tot nadenken geeft, omdat Rozing een geweldig mooie balans tussen al die verschillende onderdelen heeft weten te creëren.