Leven als in een draaiboek

De Amerikaanse schrijfster Danzy Senna (1970) studeerde Engels en publiceert sinds 1998 romans en essays waarin een aantal thema’s steeds terugkomt; de vraag hoe om te gaan met klasse, kleur, ras en status, vooral wanneer een personage zich in het schemergebied tussen de uitersten daarvan bevindt. Wie ben je en hoe dien je je te gedragen? Waar hoor je bij? Welke keuzes maak je en wat zijn de gevolgen daarvan? Het zijn vragen waardoor de zevenentwintigjarige Maria al jarenlang dagelijks wordt gekweld. In theorie is ze al lang en breed volwassen en heeft ze de puberteit allang achter zich, en toch is ze nog steeds enorm onzeker over zichzelf. Ze is geadopteerd door een zwarte alleenstaande moeder, die specifiek om een zwarte baby had gevraagd, maar Maria bleek toen ze ouder werd zo licht van huid, dat ze tot groot ongemak van haar moeder en van zichzelf (ze voelt zich meer zwart dan blank) gemakkelijk voor een blanke door zou kunnen gaan. Ter compensatie probeert ze zich dan toch zoveel mogelijk te gedragen als haar zwarte vriendinnen en dompelt ze zich onder meer onder in afleveringen van The Cosby Show en wordt ze fan van Whitney Houston.  

Het wordt allemaal nog ingewikkelder voor Maria wanneer ze verkering krijgt en zich verlooft met Khalil. Haar moeder is inmiddels overleden en het gezin van Khalil, die geboren is uit een Joodse vader en een zwarte moeder, is onwaarschijnlijk hecht. Maria probeert zich aan te passen aan het gezin en aan wat zij denkt dat er van haar verwacht wordt, maar schiet keer op keer tekort, ook in de ogen van haar schoonfamilie. Maria en Khalil worden gevraagd om mee te werken aan een documentaire over kinderen uit interraciale huwelijken en op die momenten ervaart Maria haar leven helemaal als acteren binnen een draaiboek. Wanneer ze dan ook nog verliefd wordt op een zwarte dichter en tussen het passen van trouwjurken door fantaseert over een leven met hem, wordt het alleen nog maar ingewikkelder voor haar.  

Nieuwe mensen bespreekt in hoeverre het leven maakbaar is en gaat over het verlangen om ergens bij te horen. Niet geheel toevallig schrijft Maria een proefschrift over Jonestown en de sekte van Jim Jones die eindigde met een massale zelfmoord. Gaandeweg het boek leer je Maria steeds beter kennen en ontdek je dat er aan de binnenkant een heel andere (en niet altijd even prettige) persoonlijkheid schuilgaat dan zich aan de buitenkant openbaart. Het gevoel van vervreemding dat Maria voelt, wordt af en toe bijna tastbaar:  

‘Maria en Khalil lopen op een middag in een droomtoestand door Crate and Barrel en maken een lijst van de voorwerpen waarmee ze ooit hun kasten zullen vullen – vrij nutteloze huishoudelijke artikelen die, volgens de verkoopster van Crate and Barrel, noodzakelijk zijn voor een volwassen stel uit de middenklasse. Artikelen die niemand, voor zover Maria weet, dagelijks gebruikt, maar waarnaar ze ooit zomaar zouden kunnen verlangen en die daarom, voor het geval dat, in hun kasten moeten liggen.’  

De verliefdheid op ‘de dichter’ transformeert geleidelijk aan dan ook nog eens in een obsessie, die van het boek op een gegeven moment een thrillerachtige pageturner maakt. Al met al is Nieuwe mensen daarom een zeer lezenswaardig boek, dat in combinatie met de compacte stijl waarin heel veel informatie zowel expliciet als impliciet gegeven wordt een grote indruk op de lezer achterlaat.